در حال بارگذاری ...
صادق خادمی
صادق خادمی

جستجوی زنده در تمام درس‌ها

یافتن درس بر اساس شماره (در این دسته)

استخاره قرآنی 372

متن درس

تحلیل استخاره قرآنی در سوره الملک

تحلیل استخاره قرآنی در سوره الملک

برگرفته از درس‌گفتارهای آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره، جلسه ۳۷۲

مقدمه

سوره الملک، یکی از سوره‌های مکی قرآن کریم، با محوریت جلال و عظمت الهی، خلقت نظام‌مند عالم، و دعوت به تأمل در آیات الهی، جایگاهی ویژه در سنت تفسیری و عرفانی دارد. این سوره، با تأکید بر قدرت بی‌کران پروردگار و هشدار به کافران، انسان را به سوی تقوا و خشیت الهی رهنمون می‌سازد. در سنت استخاره قرآنی، آیات این سوره به دلیل عمق معانی و تنوع در مضامین، نتایجی از خیر و برکت تا هشدار و احتیاط را در بر دارند..

بخش اول: عظمت الهی و خیر مطلق

آیه اول: تبارک الذی بیده الملک

تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
بزرگ‌منش و متعالی است آن که فرمانروایی به دست اوست و او بر هر چیزی تواناست.

نتیجه استخاره: این آیه نتیجه‌ای عالی دارد و از آیات ذکری سوره محسوب می‌شود. نویدبخش خیر و برکت فراوان است.

این آیه، با تأکید بر سلطنت مطلق الهی، در استخاره نشان‌دهنده مسیری است که با توکل و ایمان به موفقیت و خیر می‌رسد، چنان‌که ستاره‌ای درخشان در آسمان مقدرات می‌درخشد. موفقیت در این مسیر، به سان رودی زلال، با تکیه بر توان بی‌کران الهی جاری می‌شود.

آیه دوم: خلقت مرگ و زندگی برای آزمایش

الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ
آن که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدام‌یک نیکوکارترید و او عزیز و آمرزنده است.

نتیجه استخاره: نتیجه نیکو است، اما با سختی‌ها و گرفتاری‌هایی همراه است که نیازمند صبر و تلاش است.

این آیه، به مثابه راهی پرپیچ‌وخم اما پرثمر، نشان‌دهنده مسیری است که خیر نهفته در آن با چالش‌هایی آمیخته است. موفقیت، چون گوهری در دل سنگ، با استقامت و کوشش به دست می‌آید.

بخش دوم: نظم خلقت و لزوم احتیاط

آیه سوم: خلقت هفت آسمان و نظم الهی

الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْ تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ
آن که هفت آسمان را بر فراز هم آفرید، در آفرینش رحمان هیچ ناسازگاری نمی‌بینی، پس نگاه را بازگردان، آیا شکافی می‌بینی؟

نتیجه استخاره: نیکو است، اما لازم است تا پایان کار دقت، مواظبت و احتیاط حفظ شود. عبارت «فَارْجِعِ الْبَصَرَ» نشان‌دهنده رقابت و احتجاج در مسیر است.

این آیه، چون نقشه‌ای دقیق از عالم خلقت، بر نظم و هماهنگی تأکید دارد. در استخاره، مسیری را نشان می‌دهد که با نظم و دقت به مقصد می‌رسد، اما چون راهرویی در میان رقبا، نیازمند هوشیاری مدام است.

آیه چهارم: دشواری مسیر و نیاز به اهتمام

ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنْقَلِبْ إِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَهُوَ حَسِيرٌ
سپس نگاه را دوبار بازگردان، نگاه به‌سوی تو خوار و خسته بازمی‌گردد.

نتیجه استخاره: زحمت و گرفتاری فراوان دارد و دقت، مواظبت و اهتمام مضاعف می‌طلبد. باطن کار بسیار نیکو، اما ظاهر آن سنگین و دشوار است. ترک آن بهتر است، اما بد نیست.

این آیه، چون سفری در کوهستانی سخت‌گذر اما پرگهر، نشان‌دهنده مسیری دشوار با خیر نهفته است. خطرات آن، چون سایه‌ای بر مسیر، توصیه به احتیاط یا اجتناب می‌کند.

بخش سوم: هشدارهای الهی و پیامدهای کفر

آیه پنجم: زینت آسمان و پایان ناکام

وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ وَأَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابَ السَّعِيرِ
و به‌راستی آسمان دنیا را با چراغ‌هایی زینت دادیم و آنها را وسیله راندن شیاطین قرار دادیم و برایشان عذاب آتش سوزان آماده کردیم.

نتیجه استخاره: خوب نیست. با وجود محافظت و مراقبت، پایان خوشی ندارد.

این آیه، چون آسمانی پرستاره اما توفانی، نشان‌دهنده مسیری است که با وجود حمایت‌های ظاهری، به مقصد مطلوب نمی‌رسد. هشداری است برای بازنگری در تصمیم.

آیه ششم: عذاب کافران

وَلِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ
و برای کسانی که به پروردگارشان کفر ورزیدند، عذاب جهنم است و چه بد سرانجامی است.

نتیجه استخاره: بسیار بد است و نشان‌دهنده ناکامی و عذاب است.

این آیه، چون دری تیره به سوی ناکامی، هشداری قاطع برای اجتناب از مسیری است که به شکست می‌انجامد.

آیه هفتم: خروش جهنم

إِذَا أُلْقُوا فِيهَا سَمِعُوا لَهَا شَهِيقًا وَهِيَ تَفُورُ
چون در آن افکنده شوند، خروش آن را می‌شنوند در حالی که می‌جوشد.

نتیجه استخاره: بسیار بد است و با عذاب و بلا همراه است.

این آیه، چون فریادی از دل آتش، نشان‌دهنده مسیری پر از مصیبت است که باید از آن دوری جست.

آیه هشتم: خشم جهنم و سرافکندگی

تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ كُلَّمَا أُلْقِيَ فِيهَا فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ
نزدیک است از خشم از هم بگسلد، هرگاه گروهی در آن افکنده شوند، نگهبانانش از آنها بپرسند: آیا هشداردهنده‌ای به سوی شما نیامد؟

نتیجه استخاره: بسیار بد است و سبب شرمندگی، خجالت و درماندگی می‌شود.

این آیه، چون آینه‌ای که سرافکندگی را بازمی‌تاباند، هشداری است برای پرهیز از مسیری که به ناکامی و پشیمانی می‌انجامد.

آیه نهم: تکذیب هشداردهندگان

قَالُوا بَلَى قَدْ جَاءَنَا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنَا وَقُلْنَا مَا نَزَّلَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ كَبِيرٍ
گفتند: آری، هشداردهنده‌ای به سوی ما آمد، ولی تکذیب کردیم و گفتیم: خدا چیزی نازل نکرده، شما جز در گمراهی بزرگ نیستید.

نتیجه استخاره: بد است و نشان‌دهنده ناکامی به دلیل نادیده گرفتن هشدارها است.

این آیه، چون راهی که با بی‌توجهی به تابلوهای هشدار به پرتگاه می‌رسد، از ناکامی ناشی از نادانی خبر می‌دهد.

آیه دهم: حسرت عدم تعقل

وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ
و گفتند: اگر شنیده یا تعقل کرده بودیم، در میان اهل آتش نبودیم.

نتیجه استخاره: بسیار بد است و نشان‌دهنده پشیمانی و ناکامی است.

این آیه، چون حسرتی که در دل شب تاریک شعله می‌کشد، از پشیمانی ناشی از بی‌توجهی به عقل و هشدار می‌گوید.

آیه یازدهم: اعتراف به گناه

فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقًا لِأَصْحَابِ السَّعِيرِ
پس به گناه خود اعتراف کردند، پس مرگ بر اهل آتش.

نتیجه استخاره: بد است و نشان‌دهنده ناکامی و اعتراف به خطا است.

این آیه، چون آهی از دل پشیمان، هشداری است برای دوری از مسیری که به شکست و اعتراف به خطا می‌انجامد.

بخش چهارم: خشیت الهی و خیر نهفته

آیه دوازدهم: پاداش خشیت در نهان

إِنَّ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ
به‌راستی کسانی که از پروردگارشان در نهان می‌ترسند، برایشان آمرزش و پاداش بزرگی است.

نتیجه استخاره: عالی است و نشان‌دهنده خیر و برکت فراوان است.

این آیه، چون چشمه‌ای زلال در دل صحرا، نویدبخش مسیری مبارک و موفق است که با تقوا و توکل به ثمر می‌رسد.

آیه سیزدهم: علم الهی به نهان و آشکار

وَأَسِرُّوا قَوْلَكُمْ أَوِ اجْهَرُوا بِهِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
و سخن خود را نهان کنید یا آشکار سازید، او به آنچه در سینه‌هاست داناست.

نتیجه استخاره: خوب نیست و با تحذیر و تهدید همراه است، بدون دستیابی به نتیجه مثبت.

این آیه، چون هشداری در دل شب، از مسیری می‌گوید که با احتمال ناکامی و خطر همراه است و احتیاط را می‌طلبد.

آیه چهاردهم: ظرافت و علم الهی

أَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ
آیا آن که آفرید نمی‌داند؟ و او لطیف و آگاه است.

نتیجه استخاره: کاری ظریف و سنگین است، اما بد نیست.

این آیه، چون نگینی ظریف در تاروپود خلقت، از مسیری می‌گوید که با دقت و ظرافت به نتیجه‌ای مثبت می‌رسد.

آیه پانزدهم: زمین رام و رزق الهی

هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ
اوست که زمین را برای شما رام کرد، پس در اطراف آن راه روید و از رزق او بخورید و بازگشت به سوی اوست.

نتیجه استخاره: بسیار نیکو، ظریف و دقیق است.

این آیه، چون دشتی فراخ و پرنعمت، از مسیری می‌گوید که با سهولت و خیر همراه است و با دقت به موفقیت می‌رسد.

بخش پنجم: هشدارهای عذاب و ناکامی

آیه شانزدهم: خطر فروبردن زمین

أَأَمِنْتُمْ مَنْ فِي السَّمَاءِ أَنْ يَخْسِفَ بِكُمُ الْأَرْضَ فَإِذَا هِيَ تَمُورُ
آیا از آن که در آسمان است ایمنید که زمین را با شما فرو برد، در حالی که به لرزه درآید؟

نتیجه استخاره: بسیار بد است و با خطر و گرفتاری همراه است.

این آیه، چون زلزله‌ای که زمین را می‌لرزاند، هشداری است برای پرهیز از مسیری پر از خطر و ناکامی.

آیه هفدهم: تندباد عذاب

أَمْ أَمِنْتُمْ مَنْ فِي السَّمَاءِ أَنْ يُرْسِلَ عَلَيْكُمْ حَاصِبًا فَسَتَعْلَمُونَ كَيْفَ نَذِيرِي
یا از آن که در آسمان است ایمنید که بر شما تندبادی بفرستد؟ پس خواهید دانست که هشدار من چگونه است.

نتیجه استخاره: بسیار بد است و با گرفتاری و بلا همراه است.

این آیه، چون توفانی سهمگین، از مسیری پر از بلا و ناکامی خبر می‌دهد که باید از آن دوری جست.

آیه هجدهم: کیفر تکذیب‌کنندگان

وَلَقَدْ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِي
و به‌راستی کسانی که پیش از آنها بودند تکذیب کردند، پس چگونه بود کیفر من؟

نتیجه استخاره: بسیار بد است و نشان‌دهنده ناکامی به دلیل تکذیب حقیقت است.

این آیه، چون سایه‌ای تاریک بر مسیر نادانی، هشداری است برای اجتناب از راهی که به ناکامی می‌رسد.

بخش ششم: نشانه‌های الهی و موفقیت با توکل

آیه نوزدهم: پرندگان و رحمانیت الهی

أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ فَوْقَهُمْ صَافَّاتٍ وَيَقْبِضْنَ مَا يُمْسِكُهُنَّ إِلَّا الرَّحْمَنُ إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ بَصِيرٌ
آیا به پرندگان بالای سرشان که بال‌هایشان را می‌گشایند و می‌بندند نگاه نکرده‌اند؟ جز رحمان کسی آنها را نگه نمی‌دارد، به‌راستی او به هر چیزی بیناست.

نتیجه استخاره: نیکو است. شروع آن دلهره‌آور است، اما با امکانات و قوت به نتیجه‌ای مثبت می‌رسد.

این آیه، چون پرنده‌ای که در آسمان اوج می‌گیرد، از مسیری می‌گوید که با وجود نگرانی‌های اولیه، با حمایت الهی به موفقیت می‌رسد.

آیه بیستم: بی‌فایده بودن تکیه بر غیر خدا

أَمَّنْ هَذَا الَّذِي هُوَ جُنْدٌ لَكُمْ يَنْصُرُكُمْ مِنْ دُونِ الرَّحْمَنِ إِنِ الْكَافِرُونَ إِلَّا فِي غُرُورٍ
یا کیست آن که لشکری برای شما باشد و جز رحمان به شما یاری دهد؟ کافران جز در فریب نیستند.

نتیجه استخاره: بد و ناآگاهانه است.

این آیه، چون سرابی در بیابان، از ناکامی ناشی از تکیه بر غیر خدا هشدار می‌دهد.

آیه بیست‌ویکم: انحصار رزق به خدا

أَمَّنْ هَذَا الَّذِي يَرْزُقُكُمْ إِنْ أَمْسَكَ رِزْقَهُ بَلْ لَجُّوا فِي عُتُوٍّ وَنُفُورٍ
یا کیست آن که اگر او رزقش را بازدارد به شما روزی دهد؟ بلکه در سرکشی و دوری‌گزینی پافشاری کردند.

نتیجه استخاره: بسیار بد است و با بلا و گرفتاری همراه است.

این آیه، چون دری بسته به سوی ناکامی، از مسیری پر از مشکلات و بلا هشدار می‌دهد.

جمع‌بندی

سوره الملک، با محوریت جلال الهی و هشدار به کافران، در سنت استخاره قرآنی نتایجی متنوع ارائه می‌دهد. آیات ابتدایی و برخی آیات مانند آیه دوازدهم و پانزدهم، با تأکید بر رحمانیت، قدرت و رزق الهی، نتایجی نیکو و مبارک دارند که با توکل و دقت به موفقیت می‌انجامند. بااین‌حال، بسیاری از آیات این سوره، به‌ویژه آیاتی که به عذاب و ناکامی کافران اشاره دارند (آیات ششم تا یازدهم، شانزدهم تا هجدهم، بیستم و بیست‌ویکم)، نتایجی نامطلوب و هشداردهنده ارائه می‌دهند که توصیه به اجتناب از اقدام می‌کنند. آیات دیگر، مانند آیات سوم، چهارم و چهاردهم، با وجود خیر نهفته، نیازمند احتیاط و دقت مضاعف هستند. در مجموع، استخاره به این سوره نیازمند تأمل عمیق و رعایت احتیاط است تا از گرفتاری‌ها و ناکامی‌های احتمالی پیشگیری شود.

با نظارت صادق خادمی