متن درس
استخاره قرآنی: تحلیل آیات سوره یوسف
برگرفته از درس‌گفتارهای آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره، جلسه 218
مقدمه: استخاره قرآنی، دریچه‌ای به سوی هدایت الهی
استخاره قرآنی، به‌سان پلی معنوی میان انسان و کلام الهی، راهی است که از حکمت بی‌کران قرآن کریم برای رفع تردیدها و یافتن مسیر درست در امور زندگی بهره می‌گیرد. این روش، ریشه در باور عمیق به جامعیت و هدایت‌گری قرآن دارد و در فرهنگ اسلامی، به‌ویژه در میان جویندگان حقیقت، جایگاهی والا یافته است. تحلیل آیات سوره یوسف در این نوشتار، با رویکردی علمی و معنوی، نه‌تنها به تبیین معانی استخاره‌ای این آیات می‌پردازد، بلکه با نگاهی عمیق به مفاهیم اخلاقی و اجتماعی آن‌ها، راهنمایی‌هایی دقیق برای تصمیم‌گیری‌های زندگی ارائه می‌دهد..
بخش اول: آیات سوره یوسف و پیام‌های هدایتی در استخاره
1.1. آیه 31 سوره یوسف: خطر مشاجره و پیچیدگی‌های اجتماعی
فَلَمَّا رَأَىٰ قَمِيصَهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قَالَ إِنَّهُ مِنْ كَيْدِكُنَّ ۖ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ
ترجمه: هنگامی که دید پیراهنش از پشت دریده شده است، گفت: این از نیرنگ شماست؛ همانا نیرنگ شما بزرگ است.
این آیه به قضاوت عزیز مصر در تبرئه حضرت یوسف (ع) اشاره دارد، اما در عین حال، از نیرنگ و پیچیدگی‌های اجتماعی پرده برمی‌دارد. در بستر استخاره، این آیه هشداری است به مخاطب که اقدام مورد نظر، هرچند ممکن است با تبرئه همراه باشد، اما به مشاجره، اختلاف و مخاطرات پنهان منجر خواهد شد. همان‌گونه که نسیمی آرام پیش از طوفان می‌وزد، این آیه از آرامشی ظاهری خبر می‌دهد که در پس آن، آشوبی نهفته است.
درنگ: این آیه از گرفتاری‌های ناشی از نیرنگ و پیچیدگی‌های اجتماعی هشدار می‌دهد و اقدام مورد نظر را به دلیل مخاطراتش نامناسب می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 31 سوره یوسف، با تأکید بر خطر اختلاف و مشاجره، به جوینده استخاره توصیه می‌کند که از اقداماتی که به درگیری‌های اجتماعی منجر می‌شود، پرهیز نماید. این آیه، مانند مشعلی در تاریکی، مسیرهای پرمخاطره را روشن می‌سازد.
1.2. آیه 32 سوره یوسف: لزوم اعراض و استغفار
يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَٰذَا ۖ وَاسْتَغْفِرِي لِذَنْبِكِ ۖ إِنَّكِ كُنْتِ مِنَ الْخَاطِئِينَ
ترجمه: ای یوسف! از این ماجرا چشم بپوش و [ای زن!] برای گناهت طلب آمرزش کن، که تو از خطاکاران بوده‌ای.
این آیه، با اشاره به توصیه عزیز مصر به حضرت یوسف (ع) برای دوری از ماجرا و دعوت زلیخا به استغفار، بر اهمیت پرهیز از مسائل حاشیه‌ساز تأکید دارد. در استخاره، این آیه نشانه‌ای منفی است که از وجود خطا و نیاز به توبه خبر می‌دهد. همانند رودی که از مسیر اصلی منحرف شده، این آیه از جوینده می‌خواهد که از ادامه راه پرهیز کرده و به اصلاح خویش بپردازد.
درنگ: این آیه بر لزوم دوری از مسائل حاشیه‌ساز و اصلاح خطاها از طریق استغفار تأکید دارد و اقدام را نامطلوب می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 32، با دعوت به اعراض و استغفار، راهنمایی است برای جویندگان هدایت که از مسیرهای پرخطر دوری کرده و با توبه، خود را از تبعات منفی مصون دارند.
1.3. آیه 33 سوره یوسف: جنجال و خطر بی‌آبرویی
وَقَالَ نِسْوَةٌ فِي الْمَدِينَةِ امْرَأَةُ الْعَزِيزِ تُرَاوِدُ فَتَاهَا عَنْ نَفْسِهِ ۖ قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا ۖ إِنَّا لَنَرَاهَا فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ
ترجمه: و زنانی در شهر گفتند: همسر عزیز، خدمتکارش را به سوی خود می‌خواند. عشق او را سخت گرفتار کرده است. ما او را در گمراهی آشکاری می‌بینیم.
این آیه به شایعات و قضاوت‌های اجتماعی درباره زلیخا اشاره دارد که حیثیت و آبروی او را در معرض خطر قرار داده است. در استخاره، این آیه هشداری جدی است که از جنجال، بی‌آبرویی و از دست رفتن کنترل امور خبر می‌دهد. عبارت «وَقَالَ نِسْوَةٌ» به دخالت دیگران و «إِنَّا لَنَرَاهَا فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ» به گمراهی و آشوب اشاره دارد. همانند آتشی که در جنگل شعله‌ور می‌شود، این آیه از گسترش سریع تبعات منفی خبر می‌دهد.
درنگ: این آیه از خطر جنجال، بی‌آبرویی و از دست رفتن کنترل امور هشدار می‌دهد و اقدام را به شدت نامطلوب می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 33، با تبیین خطرات شایعات و قضاوت‌های اجتماعی، جوینده را از ورود به مسیرهایی که به بی‌آبرویی و آشوب منجر می‌شود، برحذر می‌دارد.
1.4. آیه 34 سوره یوسف: خیر مشروط به رهایی
فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَكْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَيْهِنَّ وَأَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّكَأً وَآتَتْ كُلَّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ سِكِّينًا وَقَالَتِ اخْرُجْ عَلَيْهِنَّ ۖ فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا ۖ إِنْ هَٰذَا إِلَّا مَلَكٌ كَرِيمٌ
ترجمه: هنگامی که [زلیخا] از نیرنگشان آگاه شد، به سویشان فرستاد و برایشان تکیه‌گاهی آماده کرد و به هر یک کاردی داد و گفت: بر آن‌ها درآی. پس چون او را دیدند، او را بزرگ شمردند و دست‌هایشان را بریدند و گفتند: منزه است خدا! این بشر نیست، جز فرشته‌ای بزرگوار نیست.
این آیه به اقدام زلیخا برای نمایش حضرت یوسف (ع) و واکنش شگفت‌انگیز زنان شهر اشاره دارد. در استخاره، این آیه نشانه‌ای منفی است که از گرفتاری، آسیب و مسیر پرخطر خبر می‌دهد. با این حال، عبارات «حَاشَ لِلَّهِ» و «إِنْ هَٰذَا إِلَّا مَلَكٌ كَرِيمٌ» کوره‌راه‌هایی به سوی نجات را نشان می‌دهند. همانند مسافری که در مسیر صعب‌العبور گام برمی‌دارد، این آیه از دشواری‌های راه خبر می‌دهد، اما امیدی به رهایی را نیز نوید می‌بخشد.
درنگ: این آیه از مسیر پرخطر و گرفتاری هشدار می‌دهد، اما با احتیاط و توکل، امکان رهایی و خیر مشروط وجود دارد.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 34، با تبیین خطرات و در عین حال امکان رهایی، به جوینده توصیه می‌کند که با احتیاط و دقت در مسیرهای دشوار گام بردارد.
1.5. آیه 35 سوره یوسف: مواجهه با افراد نامطلوب
قَالَتْ فَذَٰلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ ۖ وَلَقَدْ رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ ۖ وَلَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَلَيَكُونَنْ مِنَ الصَّاغِرِينَ
ترجمه: گفت: این همان است که مرا در مورد او سرزنش کردید. من او را به سوی خود خواندم، اما او خود را نگاه داشت. و اگر آنچه فرمانش می‌دهم نکند، به زندان خواهد افتاد و از خوارشدگان خواهد بود.
این آیه به اعتراف زلیخا و تهدید او به زندانی کردن یوسف (ع) اشاره دارد. در استخاره، این آیه از مواجهه با افراد نامطلوب و گرفتاری‌های ناشی از فشارهای اجتماعی هشدار می‌دهد. همانند راهرویی که به سوی تاریکی می‌رود، این آیه از خطرات مسیر نامطلوب خبر می‌دهد.
درنگ: این آیه از خطر مواجهه با افراد نامطلوب و گرفتاری‌های اجتماعی هشدار می‌دهد و اقدام را نامناسب می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 35، با تأکید بر خطرات فشارهای اجتماعی، جوینده را از ورود به مسیرهایی که به مواجهه با افراد نامطلوب منجر می‌شود، برحذر می‌دارد.
1.6. آیه 36 سوره یوسف: گرفتاری و زندان
قَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ ۖ وَإِلَّا تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَأَكُنْ مِنَ الْجَاهِلِينَ
ترجمه: گفت: پروردگارا! زندان برایم دوست‌داشتنی‌تر است از آنچه مرا به آن می‌خوانند. و اگر نیرنگشان را از من بازنگردانی، به سویشان گرایش می‌یابم و از نادانان می‌شوم.
این آیه به دعای حضرت یوسف (ع) برای رهایی از وسوسه و ترجیح زندان بر گناه اشاره دارد. در استخاره، این آیه از زجر، گرفتاری و زندان (حقیقی یا استعاری) خبر می‌دهد و عدم قطعیت نتیجه را نشان می‌دهد. همانند قایقی در میان امواج خروشان، این آیه از مخاطرات و ناپایداری مسیر سخن می‌گوید.
درنگ: این آیه از گرفتاری، زجر و زندان هشدار می‌دهد و نتیجه کار را نامطمئن می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 36، با تأکید بر پناه بردن به خدا در برابر وسوسه‌ها، جوینده را از مسیرهای پرخطر و نامطمئن برحذر می‌دارد.
1.7. آیه 37 سوره یوسف: خیر مشروط به شخصیت فرد
فَاسْتَجَابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ ۖ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
ترجمه: پس پروردگارش دعایش را اجابت کرد و نیرنگشان را از او بازگرداند. همانا او شنوای داناست.
این آیه به اجابت دعای یوسف (ع) و دفع نیرنگ زنان اشاره دارد. در استخاره، این آیه نشانه‌ای دوگانه است که خیر را به جبران نواقص گذشته و توکل به خدا مشروط می‌کند، اما مشکلات فراوان را نیز گوشزد می‌کند. همانند خورشیدی که پس از طوفان از پشت ابرها می‌درخشد، این آیه امیدی به رهایی می‌دهد، اما با احتیاط.
درنگ: این آیه خیر مشروط به نیت خالص و توکل را نوید می‌دهد، اما مشکلات فراوان را نیز گوشزد می‌کند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 37، با تأکید بر رحمت الهی و اجابت دعا، جوینده را به توکل و احتیاط در مسیرهای دشوار دعوت می‌کند.
1.8. آیه 38 سوره یوسف: ناکامی و گرفتاری
ثُمَّ بَدَا لَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا رَأَوْا الْآيَاتِ لَيَسْجُنُنَّهُ حَتَّىٰ حِينٍ
ترجمه: سپس پس از آنکه نشانه‌ها را دیدند، به نظرشان آمد که او را تا مدتی به زندان افکنند.
این آیه به تصمیم ظالمانه برای زندانی کردن یوسف (ع) با وجود حقانیت او اشاره دارد. در استخاره، این آیه از ناکامی و گرفتاری خبر می‌دهد و خیر را منتفی می‌داند. همانند درختی که در خاک نامناسب ریشه می‌دواند، این آیه از ناکامی در مسیر نامطلوب سخن می‌گوید.
درنگ: این آیه از ناکامی و گرفتاری هشدار می‌دهد و خیر را در اقدام مورد نظر منتفی می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 38، با تبیین ظلم و ناکامی، جوینده را از مسیرهایی که به گرفتاری منجر می‌شود، برحذر می‌دارد.
1.9. آیه 39 سوره یوسف: مشکلات گسترده و خیر محدود
وَدَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَيَانِ ۖ قَالَ أَحَدُهُمَا إِنِّي أَرَانِي أَعْصِرُ خَمْرًا ۖ وَقَالَ الْأَخَرُ إِنِّي أَرَانِي أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِي خُبْزًا تَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْهُ ۖ نَبِّئْنَا بِتَأْوِيلِهِ ۖ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ
ترجمه: و دو جوان با او به زندان درآمدند. یکی گفت: خود را در خواب دیدم که شراب می‌فشارم. و دیگری گفت: خود را در خواب دیدم که بر سرم نان می‌برم و پرندگان از آن می‌خورند. ما را از تعبیرش آگاه کن، که تو را از نیکوکاران می‌بینیم.
این آیه به ورود دو جوان به زندان و درخواست تعبیر خواب از یوسف (ع) اشاره دارد. در استخاره، این آیه از مشکلات گسترده در آغاز کار خبر می‌دهد، اما خیر محدود در پایان را نیز نشان می‌دهد. همانند راهی پر از خار و سنگ که به باغی کوچک می‌رسد، این آیه از دشواری‌های اولیه و خیر محدود سخن می‌گوید.
درنگ: این آیه از مشکلات گسترده در آغاز و خیر محدود در پایان خبر می‌دهد، اما اقدام را به دلیل دشواری‌ها نامطلوب می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 39، با تأکید بر مشکلات گسترده، جوینده را از انتخاب مسیرهای دشوار و پرمخاطره برحذر می‌دارد.
1.10. آیه 40 سوره یوسف: عدم قطعیت و ناکامی
قَالَ لَا يَأْتِيكُمَا طَعَامٌ تُرْزَقَانِهِ إِلَّا نَبَّأْتُكُمَا بِتَأْوِيلِهِ قَبْلَ أَنْ يَأْتِيَكُمَا ۚ ذَٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّي ۚ إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ
ترجمه: گفت: هیچ غذایی به شما نمی‌رسد که روزی‌تان شود، مگر آنکه پیش از آمدنش شما را از تعبیرش آگاه کنم. این از چیزی است که پروردگارم به من آموخته است. من آیین قومی را که به خدا ایمان نمی‌آورند و به آخرت کافرند، رها کرده‌ام.
این آیه به تعبیر خواب توسط یوسف (ع) و دوری او از کفر اشاره دارد. در استخاره، این آیه از عدم قطعیت نتیجه و ناکامی خبر می‌دهد. وجود دو عاقبت متضاد (قتل و آزادی) و عبارت «إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ» بر انحراف و ناکامی تأکید دارد. همانند سفری که مقصدش در مه پنهان است، این آیه از نامعلومی نتیجه هشدار می‌دهد.
درنگ: این آیه از عدم قطعیت نتیجه و ناکامی هشدار می‌دهد و اقدام را نامطلوب می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 40، با تأکید بر عدم قطعیت و انحراف، جوینده را از مسیرهای نامطمئن برحذر می‌دارد.
1.11. آیه 41 سوره یوسف: خیر مشروط با موانع
وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ آبَائِي إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ ۚ مَا كَانَ لَنَا أَنْ نُشْرِكَ بِاللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَلَيْنَا وَعَلَى النَّاسِ ۚ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ
ترجمه: و من از آیین پدرانم ابراهیم، اسحاق و یعقوب پیروی کرده‌ام. ما را نرسد که چیزی را با خدا شریک کنیم. این از فضل خدا بر ما و بر مردم است، ولی بیشتر مردم سپاس نمی‌گزارند.
این آیه به پیروی یوسف (ع) از آیین توحیدی و ناسپاسی اکثریت مردم اشاره دارد. در استخاره، این آیه خیر را با آغاز توحیدی نوید می‌دهد، اما موانع و ناسپاسی دیگران را نیز گوشزد می‌کند. همانند باغی که در میان سنگلاخ‌ها شکوفا می‌شود، این آیه از خیر مشروط سخن می‌گوید.
درنگ: این آیه خیر مشروط به توحید و شکرگزاری را نوید می‌دهد، اما موانع و ناسپاسی دیگران را نیز گوشزد می‌کند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 41، با تأکید بر توحید و شکرگزاری، جوینده را به نیت خیر و احتیاط در برابر موانع دعوت می‌کند.
1.12. آیه 42 سوره یوسف: تهدید و عدم نتیجه‌گیری
يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ
ترجمه: ای دو یار زندان! آیا خدایان پراکنده بهترند یا خدای یگانه قهار؟
این آیه به استدلال توحیدی یوسف (ع) در برابر شرک اشاره دارد. در استخاره، وجود استفهام و عبارت «اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ» از تهدید و گرفتاری خبر می‌دهد و خیر را منتفی می‌داند. همانند آسمانی که با رعد و برق خروشان است، این آیه از مخاطرات مسیر سخن می‌گوید.
درنگ: این آیه از تهدید و گرفتاری هشدار می‌دهد و خیر را در اقدام مورد نظر منتفی می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 42، با تأکید بر توحید و قدرت الهی، جوینده را از مسیرهای مشکوک و بی‌نتیجه برحذر می‌دارد.
1.13. آیه 43 سوره یوسف: ناآگاهی و ناکامی
مَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا أَسْمَاءً سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ ۚ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ ۚ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ ۚ ذَٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ
ترجمه: آنچه جز او می‌پرستید جز نام‌هایی که شما و پدرانتان نامیده‌اید نیست. خدا هیچ دلیلی برای آن نازل نکرده است. فرمان جز برای خدا نیست. فرمان داده که جز او را نپرستید. این است دین استوار، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.
این آیه به بطلان شرک و تأکید بر دین توحیدی اشاره دارد. در استخاره، این آیه از ناآگاهی و ناکامی خبر می‌دهد و اقدام را نامطلوب می‌داند. همانند راهی که به سوی تاریکی می‌رود، این آیه از ناآگاهی و بی‌ثمری هشدار می‌دهد.
درنگ: این آیه از ناآگاهی و ناکامی هشدار می‌دهد و اقدام را بی‌ثمر می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 43، با تأکید بر توحید و ناآگاهی اکثریت، جوینده را از مسیرهای بی‌ثمر و ناآگاهانه برحذر می‌دارد.
1.14. آیه 44 سوره یوسف: خطرات نهفته در ظاهر خیر
يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُكُمَا فَيَسْقِي رَبَّهُ خَمْرًا ۖ وَأَمَّا الْأَخَرُ فَيُصْلَبُ فَتَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْ رَأْسِهِ ۚ قُضِيَ الْأَمْرُ الَّذِي فِيهِ تَسْتَفْتِيَانِ
ترجمه: ای دو یار زندان! یکی از شما پروردگارش را شراب می‌نوشاند و دیگری مصلوب می‌شود و پرندگان از سرش می‌خورند. امری که درباره‌اش نظر می‌خواستید، نهایی شد.
این آیه به تعبیر خواب دو زندانی توسط یوسف (ع) اشاره دارد که یکی به خیر و دیگری به شر می‌رسد. در استخاره، این آیه از خطرات نهفته در ظاهر خیر خبر می‌دهد و خیر نهایی را منتفی می‌داند. همانند میوه‌ای که ظاهری زیبا دارد اما درونش فاسد است، این آیه از خطرات پنهان هشدار می‌دهد.
درنگ: این آیه از خطرات نهفته در ظاهر خیر هشدار می‌دهد و خیر نهایی را منتفی می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 44، با تبیین خطرات نهفته در ظاهر خیر، جوینده را از مسیرهای پرخطر و نامطمئن برحذر می‌دارد.
1.15. آیه 45 سوره یوسف: ناکامی و تأخیر در رهایی
وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْنِي عِنْدَ رَبِّكَ فَأَنْسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ
ترجمه: و به آن که گمان کرد از آن دو نجات می‌یابد، گفت: مرا نزد پروردگارت یاد کن. اما شیطان یاد پروردگارش را از او برد، پس چند سال در زندان ماند.
این آیه به درخواست یوسف (ع) از ساقی و فراموشی او اشاره دارد. در استخاره، این آیه از ناکامی و تأخیر در رهایی خبر می‌دهد. همانند مسافری که در انتظار ناجی می‌ماند، این آیه از تأخیر و ناکامی سخن می‌گوید.
درنگ: این آیه از ناکامی و تأخیر در رهایی هشدار می‌دهد و خیر را منتفی می‌داند.
نتیجه‌گیری بخش:
آیه 45، با تأکید بر ناکامی و موانع، جوینده را از مسیرهای منجر به تأخیر و ناکامی برحذر می‌دارد.
جمع‌بندی نهایی
تحلیل آیات سوره یوسف در بستر استخاره قرآنی، مانند چراغی در مسیر تاریک، هدایت‌گری الهی را برای جویندگان حقیقت آشکار می‌سازد. این آیات، عمدتاً با نشانه‌های منفی مانند مشاجره، گرفتاری، زندان، بی‌آبرویی و ناکامی (آیات 31، 32، 33، 35، 36، 38، 39، 40، 42، 43، 44 و 45) همراه هستند، اما آیات 34، 37 و 41 خیر مشروط به احتیاط، توکل و نیت خالص را نوید می‌دهند. این آیات، با تأکید بر دوری از وسوسه، نافرمانی، ناآگاهی و شرک، جوینده را به سوی تقوا، استغفار و توکل هدایت می‌کنند. همانند دریایی که گاه آرام و گاه خروشان است، این آیات از خطرات و امکانات مسیرهای زندگی سخن می‌گویند و جوینده را به احتیاط و تدبر دعوت می‌کنند.
با نظارت صادق خادمی