درنگ:

آیه ۱۶۴ سوره آل‌عمران، چونان مشعلی فروزان، خیر عظیمی را نوید می‌دهد که با تحول عمیق در مسیر زندگی همراه است. این خیر، با تلاوت آیات الهی، تزکیه نفس و تعلیم حکمت، موفقیت تضمین‌شده‌ای را به ارمغان می‌آورد.

آیه:

لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ

ترجمه: به‌راستی خداوند بر مؤمنان منت نهاد که در میانشان پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها می‌خواند، آنها را پاک می‌گرداند و کتاب و حکمت به آنها می‌آموزد، هرچند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند.

درنگ:

آیه ۱۶۵ سوره آل‌عمران، چونان هشداری تکان‌دهنده، از مصیبت و خسارتی سخن می‌گوید که ریشه در اعمال خود انسان دارد. این آیه، از انجام کاری پرخطر و زیان‌بار نهی می‌کند، مگر در شرایط اجتناب‌ناپذیر.

آیه:

أَوَلَمَّا أَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَيْهَا قُلْتُمْ أَنَّىٰ هَٰذَا ۖ قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

ترجمه: آیا هنگامی که مصیبتی به شما رسید، در حالی که دو برابر آن را [به دشمن] رسانده بودید، گفتید: این از کجاست؟ بگو: آن از سوی خود شماست. به‌راستی خدا بر هر چیزی تواناست.

درنگ:

آیه ۱۶۶ سوره آل‌عمران، چونان هشداری صریح، از گرفتاری و آسیبی سخن می‌گوید که در مسیر ناصواب پدید می‌آید و بر ضرورت اجتناب از چنین اعمالی تأکید دارد.

آیه:

وَمَا أَصَابَكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَلِيَعْلَمَ الْمُؤْمِنِينَ

ترجمه: و آنچه در روزی که دو گروه با هم روبه‌رو شدند به شما رسید، به اذن خدا بود تا مؤمنان را معلوم دارد.

درنگ:

آیه ۱۶۷ سوره آل‌عمران، چونان هشداری تکان‌دهنده، از نفاق، کفر و کتمان حقیقت سخن می‌گوید و بر ضرورت دوری از تعامل با افراد غیرصادق تأکید دارد.

آیه:

وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ نَافَقُوا وَقِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا قَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا قَالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتَالًا لَاتَّبَعْنَاكُمْ ۗ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِيمَانِ ۚ يَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِمْ مَا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ ۗ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يَكْتُمُونَ

ترجمه: و تا معلوم دارد کسانی را که نفاق ورزیدند و به آنها گفته شد: بیایید در راه خدا بجنگید یا دفاع کنید. گفتند: اگر جنگی می‌دانستیم، از شما پیروی می‌کردیم. آن روز آنها به کفر نزدیک‌تر بودند تا به ایمان. با دهانشان چیزی می‌گویند که در دل‌هایشان نیست، و خدا به آنچه کتمان می‌کنند داناتر است.

درنگ:

آیه ۱۶۸ سوره آل‌عمران، از اختلاف و ادعاهای غیرصادقانه سخن می‌گوید و بر ضرورت اجتناب از کاری که به درگیری و عدم صداقت می‌انجامد تأکید دارد.

آیه:

الَّذِينَ قَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُوا لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا ۗ قُلْ فَادْرَءُوا عَنْ أَنْفُسِكُمُ الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ

ترجمه: کسانی که به برادرانشان در حالی که خود نشسته بودند گفتند: اگر از ما اطاعت کرده بودند، کشته نمی‌شدند. بگو: اگر راست می‌گویید، مرگ را از خودتان دفع کنید.

درنگ:

آیه ۱۶۹ سوره آل‌عمران، چونان گوهری در دل سختی‌ها، از خیر عظیمی سخن می‌گوید که در ظاهر با مشکلات همراه است، اما سرانجامی نیک و پایدار دارد.

آیه:

وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا ۚ بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ

ترجمه: و کسانی را که در راه خدا کشته شدند مرده مپندار، بلکه زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزی می‌خورند.

درنگ:

آیه ۱۷۰ سوره آل‌عمران، چونان نسیمی روح‌بخش، از خیر عظیم و رضوان الهی سخن می‌گوید که با شادمانی و آرامش همراه است.

آیه:

فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

ترجمه: شادمان از آنچه خدا از فضل خود به آنها داده است و برای کسانی که هنوز به آنها نپیوسته‌اند شادمانی می‌کنند که نه ترسی بر آنهاست و نه اندوهگین می‌شوند.

درنگ:

آیه ۱۷۵ سوره آل‌عمران، خیر کاری را برای افراد قوی و باایمان تأیید می‌کند، اما برای ضعیف‌النفسان هشداری است از مشکلات پیش‌رو.

آیه:

إِنَّمَا ذَٰلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ

ترجمه: این شیطان است که دوستانش را می‌ترساند. پس اگر مؤمنید، از آنها نترسید و از من بترسید.

درنگ:

آیه ۱۷۶ سوره آل‌عمران، از خیری سخن می‌گوید که با اضطراب همراه است و ممکن است برای دیگران زیان‌بار باشد، و بر ضرورت احتیاط تأکید دارد.

آیه:

وَلَا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا ۗ يُرِيدُ اللَّهُ أَلَّا يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِي الْآخِرَةِ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ

ترجمه: و کسانی که در کفر شتاب می‌ورزند تو را اندوهگین نکنند. آنها به خدا هیچ زیانی نمی‌رسانند. خدا می‌خواهد در آخرت هیچ بهره‌ای برایشان قرار ندهد، و برایشان عذابی بزرگ است.

درنگ:

آیه ۱۷۷ سوره آل‌عمران، چونان هشداری شدید، از کاری بسیار بد سخن می‌گوید که به تحول منفی و زیان دردناک منجر می‌شود.

آیه:

إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْإِيمَانِ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

ترجمه: به‌راستی کسانی که کفر را به [ازای] ایمان خریدند، به خدا هیچ زیانی نمی‌رسانند و برایشان عذابی دردناک است.

درنگ:

آیه ۱۷۸ سوره آل‌عمران، از کاری بسیار بد سخن می‌گوید که در ظاهر خیر به نظر می‌رسد، اما به زیان فزاینده و عذاب خوارکننده منجر می‌شود.

آیه:

وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ ۚ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ

ترجمه: و کسانی که کفر ورزیدند مپندارند که مهلتی که به آنها می‌دهیم برایشان خیر است. ما به آنها مهلت می‌دهیم تا بر گناه خود بیفزایند، و برایشان عذابی خوارکننده است.

درنگ:

آیه ۱۷۹ سوره آل‌عمران، از خیر عظیمی سخن می‌گوید که با ایمان و تقوا همراه است، اما دیربازده بوده و نیازمند صبر و استقامت است.

آیه:

مَا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَىٰ مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىٰ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ ۗ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَىٰ الْغَيْبِ ۗ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشَاءُ ۖ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ۚ وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ

ترجمه: خدا چنان نیست که مؤمنان را بر آنچه هستید واگذارد تا ناپاک را از پاک جدا کند. و خدا چنان نیست که شما را بر غیب آگاه سازد، ولی خدا از میان پیامبرانش هر که را بخواهد برمی‌گزیند. پس به خدا و پیامبرانش ایمان بیاورید، و اگر ایمان بیاورید و تقوا پیشه کنید، برایتان پاداشی بزرگ است.

با نظارت صادق خادمی