متن درس
تحلیل فلسفی علم قدرتی و تصرف در تکوین در فلسفه اسلامی
برگرفته از درس‌گفتارهای استاد فرزانه آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره (جلسه ۶۸۸)
دیباچه
قرآن کریم، چونان مشعلی فروزان، راهنمای بشر به سوی کمال و اقتدار است. این کتاب آسمانی، نه تنها مجموعه‌ای از داستان‌های تاریخی، بلکه منبعی زنده و پویا برای تصرف در تکوین و تحقق قدرت الهی در عالم است. درس‌گفتار حاضر، برگرفته از سخنان استاد فرزانه آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره، به بررسی عمیق مفهوم علم قدرتی در فلسفه اسلامی می‌پردازد و با نگاهی نقادانه، نقش حوزه‌های علمیه، علما و دانشمندان اسلامی را در قبال این اقتدار الهی کاوش می‌کند. پرسش بنیادین این است که آیا قرآن کریم صرفاً سندی برای عبرت‌آموزی از گذشته است یا کتابی عملی برای تصرف در طبیعت و کون؟
بخش یکم: قرآن کریم و زمینه‌های اقتدار
زمینه‌سازی برای فهم علم قدرتی
علم قدرتی، چونان رودی خروشان، از سرچشمه‌های وحیانی قرآن کریم جاری است و به سوی تحقق اقتدار الهی در عالم هدایت می‌شود. این علم، که ریشه در آیات الهی دارد، نه تنها به گذشته انبیا محدود نیست، بلکه دعوتی است برای امروز، تا حوزه‌های علمیه و علمای دین، با تکیه بر این منبع بی‌کران، اقتدار دینی را در جهان معاصر احیا کنند. این بخش، با مقایسه وضعیت کنونی اسلام با گذشته پرشکوه آن، بر ضرورت بازخوانی نقش قدرت‌محور قرآن کریم تأکید می‌کند. قرآن، چونان آیینه‌ای، حقیقت اقتدار وجودی انبیا را بازتاب می‌دهد و از ما می‌خواهد که این اقتدار را در عصر حاضر به فعلیت برسانیم.
| درنگ: قرآن کریم، منبعی زنده برای اقتدار وجودی است که از گذشته تا امروز، راهنمای تحقق علم قدرتی و تصرف در تکوین است. |
زمینه‌های قدرتی در قرآن کریم
قرآن کریم، گنجینه‌ای است سرشار از آیات قدرتی که به تصرف در کون، طبیعت و عوالم اشاره دارند. این آیات، که فراتر از جنبه‌های نظری‌اند، شأن عملی و اجرایی قرآن را نشان می‌دهند. آیات قدرتی، چونان ستارگانی در آسمان وحی، راه را برای تصرف در تکوین روشن می‌کنند و از مؤمنان می‌خواهند که با اهتمام عملی، این قدرت را در زندگی خود متجلی سازند. این دیدگاه، قرآن را نه تنها کتاب هدایت، بلکه منبعی برای اقتدار وجودی معرفی می‌کند که می‌تواند در برابر چالش‌های جهانی ایستادگی کند.
مقایسه گذشته و حال اسلام
در گذشته، اسلام در سایه اقتدار انبیا، اولیا و ائمه علیهم‌السلام، چونان قلعه‌ای استوار بود که در برابر دشمنان می‌ایستاد. انبیا، با تصرف در طبیعت و خلق آیات عظیم، قدرت الهی را به نمایش می‌گذاشتند. پرسش این است که آیا این اقتدار، مختص گذشته است یا امروز نیز باید در حوزه‌ها و جوامع اسلامی جاری باشد؟ این پرسش، چونان زنگ بیدارباشی، ما را به بازنگری در نقش کنونی اسلام و وظیفه حوزه‌ها در احیای این اقتدار دعوت می‌کند.
| درنگ: اقتدار گذشته اسلام، الگویی است برای امروز، تا حوزه‌ها و علما با تکیه بر قرآن کریم، قدرت دینی را احیا کنند. |
حجت قرآن کریم
حجت قرآن کریم، چونان سندی محکم، مورد اجماع همه مسلمین است. هرچند برخی در قطعیت برخی آیات تردید کنند، اما حجت بودن آن بی‌چون‌وچراست. این حجت، سندی است برای اقتدار انبیا در گذشته، که با تصرف در کون و خلق معجزات، قدرت الهی را به نمایش گذاشتند. این سند، امروز نیز در دسترس ماست و از ما می‌خواهد که با تکیه بر آن، اقتدار دینی را در عصر حاضر احیا کنیم.
اقتدار انبیا در گذشته
انبیا، چونان ستارگان درخشانی در تاریخ، با تصرف در طبیعت و خلق آیات عظیم، اقتدار الهی را به جهانیان نشان دادند. از عصای موسی علیه‌السلام که سحر ساحران را باطل کرد تا کشتی نوح علیه‌السلام که در طوفان نجات‌بخش بود، این معجزات، نشانه‌ای از علم قدرتی است که ریشه در وحی الهی دارد. این اقتدار، نه تنها در گذشته، بلکه الگویی است برای امروز، تا حوزه‌ها با تکیه بر قرآن کریم، این قدرت را بازآفرینی کنند.
| درنگ: انبیا با تصرف در طبیعت و خلق معجزات، اقتدار الهی را به نمایش گذاشتند، و این اقتدار، الگویی برای امروز است. |
ناآشنایی با الفبای علم قدرتی
یکی از موانع اصلی تحقق علم قدرتی در عصر حاضر، ناآشنایی حوزه‌ها و جوامع اسلامی با الفبای این علم است. این ناآشنایی، چونان غباری بر آینه معرفت، مانع از درخشش اقتدار دینی شده است. استاد فرزانه، با نقدی صریح، بر ضرورت بازسازی نظام علمی حوزه‌ها تأکید می‌کنند تا این علم، که ریشه در قرآن کریم دارد، در میان علما و دانشمندان اسلامی احیا شود.
جمع‌بندی بخش یکم
قرآن کریم، منبعی بی‌کران برای اقتدار وجودی است که از گذشته تا امروز، راهنمای تصرف در تکوین بوده است. انبیا، با تکیه بر این منبع، معجزاتی خلق کردند که نشانه اقتدار الهی بود. امروز، حوزه‌های علمیه و علما موظفند با بازخوانی این آیات و رفع ناآشنایی با علم قدرتی، اقتدار دینی را در برابر چالش‌های جهانی احیا کنند. این بخش، چونان درآمدی بر این حقیقت، ضرورت بازآفرینی نظام علمی را برجسته می‌سازد.
بخش دوم: قرآن کریم، کتابی زنده یا داستانی تاریخی؟
پرسش از ماهیت قرآن کریم
آیا قرآن کریم، چونان کتابی زنده، عملی، اجرایی و هدایتی است که می‌تواند اقتدار دینی را در عصر حاضر محقق کند، یا صرفاً مجموعه‌ای از داستان‌های تاریخی است که از گذشته انبیا سخن می‌گوید؟ این پرسش، چونان تیغی دو لبه، ما را به تأمل در شأن قرآن دعوت می‌کند. استاد فرزانه، با تأکید بر شأن عملی قرآن، این کتاب را منبعی برای تصرف در تکوین معرفی می‌کنند که نه تنها در گذشته، بلکه در امروز نیز کارآمد است.
| درنگ: قرآن کریم، کتابی زنده و عملی برای تصرف در تکوین است، نه صرفاً داستانی تاریخی از گذشته انبیا. |
اهتمام عملی به قرآن کریم
قرآن کریم، در گذشته، محور اهتمام عملی انبیا بود که با تکیه بر آیات آن، معجزات و آیات عظیم خلق می‌کردند. امروز نیز، این کتاب باید با همان اهتمام و قدرت دنبال شود. حوزه‌ها و علما، چونان وارثان انبیا، موظفند با تکیه بر آیات قدرتی، اقتدار دینی را در جهان معاصر به نمایش بگذارند. این اهتمام، چونان کلیدی است که قفل انزوای دینی را می‌گشاید.
نسخه‌های قدرتی قرآن در عصر حاضر
آیا نسخه‌های قدرتی قرآن کریم، که در گذشته توسط انبیا به کار گرفته شد، امروز نیز قابل اجرا و تصرف‌اند؟ این پرسش، به زنده بودن قرآن اشاره دارد که نه تنها برای گذشته، بلکه برای امروز نیز دستورالعمل‌هایی عملی ارائه می‌دهد. آیات قدرتی، چونان نسخه‌هایی شفابخش، در دسترس‌اند تا حوزه‌ها با بهره‌گیری از آن‌ها، اقتدار دینی را احیا کنند.
نقد انحصار قدرت به گذشته
برخی معتقدند که قدرت قرآنی، مختص گذشته و انبیاست و امروز هیچ تکلیفی برای تحقق آن وجود ندارد. این دیدگاه، چونان سدی در برابر جریان اقتدار دینی، مانع از تحقق تکلیف الهی می‌شود. استاد فرزانه، این دیدگاه را نقد کرده و تأکید می‌کنند که اگر قدرت قرآنی مختص گذشته باشد، دین تعطیل است و هیچ تکلیفی برای تبلیغ و دفاع از آن متصور نیست.
| درنگ: انحصار قدرت قرآنی به گذشته، دین را تعطیل می‌کند و با شأن وحیانی قرآن کریم مغایرت دارد. |
قدرت و تکلیف در فلسفه فقهی
در فلسفه فقهی، قدرت، شرط اساسی تکلیف است. بدون قدرت قرآنی، هیچ تکلیفی برای اجرا، دفاع و تبلیغ اسلام متصور نیست. این اصل، چونان ستونی استوار، پیوند عمیق بین اقتدار و تکلیف را نشان می‌دهد. حوزه‌ها، بدون دستیابی به علم قدرتی، نمی‌توانند در برابر دشمنان دین ایستادگی کنند و تکلیف الهی را به انجام برسانند.
نقد تعطیلی دین
اگر قدرت قرآنی مختص گذشته باشد، دین به تعطیلی کشیده می‌شود و هیچ تکلیفی برای تبلیغ و دفاع از آن وجود ندارد. این دیدگاه، چونان خنجری بر پیکر دین، آن را از پویایی و اثرگذاری محروم می‌کند. استاد فرزانه، با نقد این دیدگاه، بر ضرورت احیای اقتدار دینی تأکید می‌کنند تا دین در برابر چالش‌های جهانی استوار بماند.
جمع‌بندی بخش دوم
قرآن کریم، کتابی زنده، عملی و هدایتی است که برای تصرف در تکوین و تحقق اقتدار دینی نازل شده است. دیدگاه انحصار قدرت به گذشته، مغایر با شأن وحیانی قرآن است و دین را به تعطیلی می‌کشاند. حوزه‌ها و علما، با اهتمام به آیات قدرتی، باید اقتدار دینی را در عصر حاضر احیا کنند تا تکلیف الهی به انجام برسد.
بخش سوم: نقد انفعال و ضرورت تصرف در تکوین
نقد انسداد باب علم
برخی، با ادعای انسداد باب علم، معتقدند که تکلیف دینی به ظن محدود است. این دیدگاه، که نمونه آن در آرای میرزای قمی دیده می‌شود، ظن را برای عمل کافی می‌داند. اما استاد فرزانه، این رویکرد را ناکارآمد دانسته و تأکید می‌کنند که باب علمی باز است و فقهای شیعه، با تکیه بر حجت روایات، امکان دسترسی به علم قدرتی را تأیید می‌کنند.
| درنگ: باب علمی باز است و علم قدرتی، با تکیه بر قرآن کریم و روایات، قابل دسترسی است. |
نقد ظن‌محوری
رویکرد ظن‌محور، که قدرت را نادیده می‌گیرد، نمی‌تواند مبنای تبلیغ دین باشد. ظن، چونان سایه‌ای گذرا، فاقد استحکام لازم برای اقتدار دینی است. استاد فرزانه، با نقد این رویکرد، بر ضرورت یقین و اقتدار تأکید می‌کنند و حوزه‌ها را به پیگیری علم قدرتی دعوت می‌نمایند.
ضرورت تصرف در طبیعت
تصرف در طبیعت، چونان کلیدی برای تحقق تکلیف دینی، شرط لازم برای اقتدار در برابر چالش‌های جهانی است. بدون این قدرت، حوزه‌ها نمی‌توانند در برابر ظلم و دشمنان دین ایستادگی کنند. استاد فرزانه، با تمثیل گرگین میلاد که در برابر دشمن تسلیم شد، انفعال را مغایر با شأن دینی دانسته و بر ضرورت اقتدار تأکید می‌کنند.
| درنگ: تصرف در طبیعت، شرط لازم برای اقتدار دینی و تحقق تکلیف در برابر ظلم جهانی است. |
نقد انفعال در برابر ظلم
انفعال حوزه‌ها در برابر ظلم جهانی، مانند آنچه در فلسطین، افغانستان و عراق رخ می‌دهد، نتیجه فقدان علم قدرتی است. این انفعال، چونان زنجیری بر پای دین، مانع از نقش‌آفرینی مؤثر علما در دفاع از مظلومان می‌شود. استاد فرزانه، با نقد این انفعال، بر ضرورت احیای اقتدار دینی تأکید می‌کنند.
نقد تسلیم فرهنگی
تسلیم فرهنگی، که به حفظ ظاهر به جای اقتدار دعوت می‌کند، دین را به انفعال می‌کشاند. این رویکرد، چونان بادی که شعله‌ای را خاموش می‌کند، اقتدار دینی را تضعیف می‌نماید. استاد فرزانه، با نقد این تسلیم، بر ضرورت اقتدار فرهنگی تأکید می‌کنند تا دین در برابر فرهنگ‌های بیگانه استوار بماند.
قرآن کریم و اسباب عادی
قرآن کریم، یکی از اسباب عادی برای تحقق اقتدار است. همان‌گونه که اکتشافات علمی مدرن به تصرف در طبیعت منجر شده‌اند، حوزه‌ها نیز باید از این اسباب بهره گیرند. استاد فرزانه، با رد محدودسازی اسباب، تأکید می‌کنند که قرآن کریم، منبعی معتبر برای اقتدار است که نباید نادیده گرفته شود.
جمع‌بندی بخش سوم
انفعال حوزه‌ها در برابر ظلم و تسلیم فرهنگی، نتیجه فقدان علم قدرتی و ناآشنایی با الفبای آن است. قرآن کریم، به عنوان منبعی زنده، اسباب عادی برای تصرف در تکوین را فراهم می‌کند. حوزه‌ها باید با رد انسداد باب علم و ظن‌محوری، به سوی احیای اقتدار دینی حرکت کنند تا در برابر چالش‌های جهانی استوار بمانند.
بخش چهارم: نقش انبیا، ائمه و ولایت در اقتدار دینی
اقتدار انبیا در قرآن کریم
قرآن کریم، در آیه شریفه وَمَا مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا لَهُ أُمَّةٌ، بر اقتدار همه انبیا تأکید می‌کند. هیچ پیامبری ناموفق نبود و همه آن‌ها، با تکیه بر قدرت الهی، در برابر دشمنان ایستادگی کردند. این اقتدار، چونان مشعلی فروزان، راه را برای حوزه‌ها روشن می‌کند تا با الگوگیری از انبیا، اقتدار دینی را احیا کنند.
| درنگ: همه انبیا، طبق قرآن کریم، موفق و قدرتمند بودند و این اقتدار، الگویی برای حوزه‌ها در عصر حاضر است. |
مثال حضرت نوح علیه‌السلام
حضرت نوح علیه‌السلام، با هزار سال مقاومت در برابر کفر و شرک، نمونه‌ای بی‌نظیر از اقتدار وجودی است. این پیامبر، چونان صخره‌ای استوار در برابر طوفان کفر، نه تنها خم به ابرو نیاورد، بلکه با قدرت الهی، دین را حفظ کرد. این مثال، حوزه‌ها را به بازخوانی تاریخ انبیا و الگوگیری از اقتدار آن‌ها دعوت می‌کند.
نقد ناآگاهی از تاریخ انبیا
ناآگاهی از تاریخ و اقتدار انبیا، مانند نوح، یونس و لوط علیهم‌السلام، نتیجه عدم مطالعه دقیق و تأثیر اسرائیلیات است. این ناآگاهی، چونان پرده‌ای بر چشم معرفت، مانع از فهم اقتدار انبیا می‌شود. استاد فرزانه، با نقد این ناآگاهی، بر ضرورت بازخوانی تاریخ انبیا برای احیای علم قدرتی تأکید می‌کنند.
تفاوت درجات اقتدار انبیا
اقتدار انبیا، مانند سلیمان، داود و یوسف علیهم‌السلام، در درجات مختلف متجلی شده، اما همه آن‌ها قدرتمند بودند. حضرت یوسف، حتی در چاه، با اقتدار وجودی خود، دیگران را تحت تأثیر قرار داد و سلطان بود. این تنوع، نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری اقتدار الهی است که می‌تواند در شرایط مختلف به کار گرفته شود.
| درنگ: اقتدار انبیا، در درجات مختلف، الگویی است برای حوزه‌ها تا با تکیه بر قرآن کریم، اقتدار دینی را احیا کنند. |
نقش ائمه در زمان غیبت
آیا ائمه علیهم‌السلام در زمان غیبت و ظهور تفاوتی دارند؟ استاد فرزانه، با تأکید بر تداوم نقش ائمه، معتقدند که آن‌ها، چه در حضور و چه در غیبت، پشت حوزه‌ها و قرآن کریم ایستاده‌اند. این پشتیبانی، چونان نیرویی الهی، حوزه‌ها را به تحقق اقتدار دینی دعوت می‌کند.
ضرورت ارتباط با ائمه
حوزه‌ها، بدون ارتباط با انبیا، ائمه و امام زمان علیه‌السلام، مانند کارخانه‌ای با موتور خراب‌اند که تنها ظاهر را حفظ می‌کنند. این ارتباط، چونان روحی در کالبد حوزه‌ها، اقتدار دینی را زنده می‌کند. استاد فرزانه، با تمثیل کارخانه‌ای با لوسترهای زیبا اما موتور معیوب، بر ضرورت این ارتباط تأکید می‌کنند.
| درنگ: ارتباط با ائمه علیهم‌السلام، شرط تحقق اقتدار دینی و وراثت انبیاست. |
ولایت و اقتدار
ولایت، به معنای پشتیبانی ائمه از حوزه‌ها و علما برای تحقق اقتدار است، نه صرف لفظ. این ولایت، چونان جریانی حیات‌بخش، حوزه‌ها را به سوی تصرف در تکوین هدایت می‌کند. استاد فرزانه، با تأکید بر این حقیقت، حوزه‌ها را خانه امام زمان علیه‌السلام می‌دانند که باید با تکیه بر ولایت، اقتدار دینی را احیا کنند.
نقد اقدامات صوری
اقدامات صوری، مانند ایجاد ضرایح ظاهری در مسجد جمکران، دین را به گدایی و انفعال می‌کشاند. این اقدامات، چونان زرق‌وبرقی بی‌فایده، نمی‌توانند اقتدار دینی را محقق کنند. استاد فرزانه، با نقد این رویکرد، بر ضرورت اقدامات عملی و قدرتی تأکید می‌کنند.
نقد شبهات مصلحت
ادعای مصلحت برای عدم اعمال قدرت ائمه، بدون دلیل معتبر، پذیرفتنی نیست. این شبهه، چونان غباری بر حقیقت، مانع از فهم اقتدار ائمه می‌شود. استاد فرزانه، با نقد این دیدگاه، بر ضرورت دلیل برای چنین ادعاهایی تأکید می‌کنند.
نقش حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها
حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، به عنوان سلطان قم، پشتیبان حوزه‌ها برای تصرف در غیب و تحقق اقتدار است. این بانوی بزرگوار، چونان مشعلی در تاریکی، راه را برای حوزه‌ها روشن می‌کند تا با استمداد از ایشان، علم قدرتی را احیا کنند.
| درنگ: حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها، به عنوان سلطان قم، پشتیبان حوزه‌ها برای تحقق اقتدار دینی است. |
نقد عرفان محبین
عرفان حوزه‌ها، هزار سال عرفان محبین (ضعفا) بوده و عرفان محبوبین، که اقتدار می‌آورد، غایب است. استاد فرزانه، با نقد این عرفان، بر ضرورت بازسازی عرفان حوزه‌ها برای تحقق اقتدار تأکید می‌کنند. حضرت معصومه، به عنوان عارف واصل کامل، محور این عرفان قدرتی است.
جمع‌بندی بخش چهارم
انبیا و ائمه علیهم‌السلام، با اقتدار خود، دین را زنده نگه داشته‌اند و این اقتدار، الگویی برای حوزه‌هاست. ارتباط با ائمه و استمداد از ولایت، شرط تحقق علم قدرتی است. حضرت معصومه، به عنوان سلطان قم، پشتیبان حوزه‌هاست تا با تکیه بر عرفان محبوبین، اقتدار دینی را احیا کنند.
بخش پنجم: نمونه‌های قرآنی اقتدار و ضرورت نظام‌مندی
مثال حضرت موسی علیه‌السلام
قرآن کریم، در آیات ۶۵ تا ۷۰ سوره طه، اقتدار حضرت موسی علیه‌السلام را در مواجهه با ساحران به تصویر می‌کشد: قَالُوا يَا مُوسَىٰ إِمَّا أَنْ تُلْقِيَ وَإِمَّا أَنْ نَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَلْقَىٰ * قَالَ بَلْ أَلْقُوا ۖ فَإِذَا حِبَالُهُمْ وَعِصِيُّهُمْ يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِنْ [مطلب حذف شد] : «گفتند: ای موسی، یا تو بیفکن یا ما نخستین کسانی باشیم که می‌افکنیم * گفت: خیر، شما بیفکنید؛ پس ناگاه ریسمان‌ها و عصاهای آن‌ها از سحرشان چنان به نظرش آمد که می‌جنبند»). این آیات، اقتدار موسی را در برابر سحر ساحران نشان می‌دهند که با دستور الهی وَأَلْقِ مَا فِي يَمِينِكَ تَلْقَفْ مَا صَنَعُوا ۖ إِنَّمَا صَنَعُوا كَيْدُ سَاحِرٍ ۖ وَلَا يُفْلِحُ [مطلب حذف شد] : «و آنچه در دست راست داری بیفکن، آنچه ساخته‌اند ببلعد؛ جز این نیست که آنچه ساخته‌اند نیرنگ ساحر است و ساحر هر کجا آید رستگار نشود») سحر را باطل کرد.
| درنگ: اقتدار حضرت موسی علیه‌السلام در برابر ساحران، نمونه‌ای از علم قدرتی است که با تکیه بر وحی الهی محقق شد. |
تفاوت معجزه و سحر
معجزه، برخلاف سحر که تخیل است، حقیقت دارد و اقتدار الهی را نشان می‌دهد. سحر، چونان مطلا، ظاهری فریبنده دارد، اما معجزه، چونان طلای ناب، حقیقت الهی را متجلی می‌سازد. این تمایز، نشان‌دهنده برتری اقتدار انبیا بر نیرنگ ساحران است.
موسی علیه‌السلام و محبین
حضرت موسی علیه‌السلام، از محبین بود و اعجازش مرحله‌به‌مرحله به او عنایت می‌شد. این ویژگی، نشان‌دهنده آن است که اقتدار الهی، حتی در مراتب محبین، می‌تواند معجزات عظیم خلق کند. این مثال، حوزه‌ها را به استمداد از وحی برای تحقق اقتدار دعوت می‌کند.
تأثیر اقتدار موسی بر ساحران
ساحران، با درک اقتدار حضرت موسی علیه‌السلام، به خدا، هارون و موسی ایمان آوردند: فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سُجَّدًا قَالُوا آمَنَّا [مطلب حذف شد] : «پس ساحران به سجده افتادند و گفتند: به پروردگار هارون و موسی ایمان آوردیم»). این آیه، تأثیر اقتدار الهی را بر دشمنان نشان می‌دهد و الگویی است برای حوزه‌ها تا با اقتدار، دیگران را به حقیقت هدایت کنند.
اقتدار جهانی و ضرورت رقابت
قدرت‌محوران جهانی، با روش‌هایی مانند هیپنوتیزم و انرژی‌درمانی، اقتدار نشان می‌دهند. حوزه‌ها، برخلاف این قدرت‌محوران، از این علوم بازمانده‌اند. استاد فرزانه، با نقد این انفعال، بر ضرورت رقابت حوزه‌ها با قدرت‌محوران جهانی تأکید می‌کنند تا با تکیه بر آیات قرآنی، اقتدار دینی را احیا کنند.
| درنگ: حوزه‌ها باید با رقابت با قدرت‌محوران جهانی، علم قدرتی را با تکیه بر قرآن کریم احیا کنند. |
ضرورت نظام‌مندی در تصرف
تصرف در تکوین، نیازمند نظام‌مندی و قانون‌مندی است تا از اقدامات شخصی و اتهامات جلوگیری شود. این نظام‌مندی، چونان چارچوبی استوار، اقتدار دینی را از پراکندگی و هرج‌ومرج حفظ می‌کند. استاد فرزانه، بر ضرورت ایجاد سیستمی قانون‌مند برای تحقق علم قدرتی تأکید می‌کنند.
رابطه با آیات و ائمه
رابطه با قرآن کریم، انبیا و ائمه علیهم‌السلام، آیات را تجسم می‌بخشد و اقتدار را محقق می‌کند. این رابطه، چونان جریانی حیات‌بخش، حوزه‌ها را به سوی تصرف در تکوین هدایت می‌کند. استاد فرزانه، با تأکید بر این رابطه، آیات قرآنی را منبعی برای اقتدار عملی معرفی می‌کنند.
آیات و انرژی‌درمانی
آیات قرآنی، مانند انرژی‌درمانی، می‌توانند اقتدار و درمان ایجاد کنند، مشروط به استمداد از وحی الهی. این آیات، چونان چشمه‌ای زلال، قدرت را در وجود مؤمنان جاری می‌سازند و حوزه‌ها را به بهره‌گیری از این منبع دعوت می‌کنند.
نقد کارهای تکراری
مشغولیت حوزه‌ها به کارهای تکراری، نتیجه بی‌توجهی به علم قدرتی و انفعال است. این تکرار، چونان چرخه‌ای بی‌حاصل، حوزه‌ها را از پویایی محروم کرده است. استاد فرزانه، با نقد این رویکرد، بر ضرورت تغییر به سوی اقتدار عملی تأکید می‌کنند.
طهارت و ولایت
همان‌گونه که نماز بدون طهارت بی‌فایده است، عمل بدون ولایت نیز بی‌نتیجه است. ولایت، چونان روحی در کالبد عمل، شرط تحقق اقتدار دینی است. استاد فرزانه، با این تمثیل، بر ضرورت اتصال به ولایت برای تحقق علم قدرتی تأکید می‌کنند.
| درنگ: ولایت، شرط بنیادین تحقق اقتدار دینی و تصرف در تکوین است. |
جمع‌بندی بخش پنجم
نمونه‌های قرآنی، مانند اقتدار حضرت موسی علیه‌السلام، نشان‌دهنده قدرت وحی الهی در تحقق معجزات است. حوزه‌ها باید با نظام‌مندی و ارتباط با آیات و ائمه، علم قدرتی را احیا کنند. آیات قرآنی، منبعی برای اقتدار عملی‌اند که با استمداد از ولایت، می‌توانند حوزه‌ها را به سوی رقابت با قدرت‌محوران جهانی هدایت کنند.
نتیجه‌گیری نهایی
این نوشتار، با تکیه بر درس‌گفتار استاد فرزانه آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره، به تحلیل عمیق علم قدرتی و ضرورت تصرف در تکوین در فلسفه اسلامی پرداخت. قرآن کریم، چونان منبعی زنده، دستورالعمل‌هایی برای اقتدار عملی ارائه می‌دهد که نه تنها در گذشته، بلکه در عصر حاضر نیز کارآمد است. انبیا و ائمه علیهم‌السلام، با اقتدار خود، دین را زنده نگه داشته‌اند و حوزه‌ها موظفند با ارتباط با آن‌ها، این اقتدار را احیا کنند. نقد انفعال، ظن‌محوری و اقدامات صوری، بر ضرورت نظام‌مندی و بازسازی عرفان حوزه‌ها تأکید دارد. این تحلیل، دعوتی است به حوزه‌ها برای بازآفرینی نظام علمی و احیای اقتدار دینی در برابر چالش‌های جهانی، تا دین چونان پرچمی استوار در اهتزاز بماند.
| با نظارت صادق خادمی |