متن درس
جلسات دورهمی: تربیت، معرفت و مسئولیت الهی در پرتو قرآن و اهل‌بیت
برگرفته از درس‌گفتارهای آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره (جلسه ۱۱۲)
دیباچه
این نوشتار، بازخوانی و تبیینی است از درس‌گفتار جلسه یکصد و دوازدهم، ارائه‌شده در تاریخ‌های ۱۵ اسفند ۱۳۸۸ و ۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۹، که در سه بخش متمایز به موضوعات تربیتی، معنوی و تفسیری می‌پردازد. این جلسه، با محوریت دیدار با مدیران و مربیان استان گلستان، زیارت حضرت رقیه (س) و احیای مسجد زینبیه، و تفسیر آیات ۶ و ۷ سوره اعراف، به بررسی نقش مربیان در تربیت نسل جوان، ارزش زیارت اولیای الهی، و مسئولیت‌های الهی انسان و انبیا پرداخته است. استاد فرزانه قدس‌سره، با استناد به آیات قرآن کریم و روایات، بر ضرورت تربیت هدفمند، پرهیز از تقلید کورکورانه، و توجه به معرفت و عمل صالح تأکید دارند. این متن، با زبانی روشن و ساختاری نظام‌مند، محتوای درس‌گفتار را در قالبی منسجم عرضه می‌کند، در حالی که با تمثیلات و اشارات معنوی، به غنای آن افزوده است.
بخش یکم: تربیت و مسئولیت اجتماعی مربیان
اهمیت پرهیز از هواهای نفسانی برای سعادت
پرهیز از هواهای نفسانی، کلید سعادت و رستگاری است. این اصل، مانند سپری است که انسان را از زخارف زودگذر دنیوی حفظ می‌کند.
وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
و هر کس از بخل نفس خود مصون ماند، آنان همان رستگارانند.
| درنگ: پرهیز از هواهای نفسانی، مبنای سعادت و رستگاری انسان است. |
نقد تمرکز بر امور ظاهری و روزمره
تمرکز بر امور ظاهری و روزمره، انسان را از اهداف والا بازمی‌دارد. این امور، مانند سایه‌هایی هستند که نور معرفت را می‌پوشانند.
نقد تقلید کورکورانه
تقلید کورکورانه، مانع رشد فکری و معنوی است. این تقلید، مانند زنجیری است که عقل را در بند می‌کشد.
نقد فشارهای غیرمنطقی بر مربیان
فشارهای غیرمنطقی بر مربیان، مانند سنگ‌هایی هستند که راه تربیت صحیح را سد می‌کنند.
نقد رفتارهای غیرعلمی در آموزش
رفتارهای غیرعلمی در آموزش، مانند بذرهای بی‌ثمری هستند که در زمین تربیت کاشته می‌شوند.
| درنگ: رفتارهای غیرعلمی و فشارهای غیرمنطقی، موانع تربیت صحیح‌اند. |
نقد نظام آموزشی غیرنوآور
نظام آموزشی غیرنوآور، مانند قایقی است که در برابر امواج پیشرفت متوقف مانده است.
تأکید بر نوآوری در آموزش
نوآوری در آموزش، مانند جویباری است که زمین خشکیده تعلیم و تربیت را سیراب می‌کند.
نقد مدرک‌گرایی و فقدان تخصص
مدرک‌گرایی و فقدان تخصص، مانند بنایی است که بر پایه‌های سست ساخته شده و به زودی فرو می‌ریزد.
نقد فقدان مشورت در آموزش
فقدان مشورت در آموزش، مانند راهی است که بدون نقشه پیموده می‌شود و به گمراهی می‌انجامد.
نقد فرهنگ‌سازی غیرعلمی
فرهنگ‌سازی غیرعلمی، مانند ساختمانی است که بدون مصالح مناسب بنا شده و پایدار نمی‌ماند.
نقد نظام‌های مالی ناکارآمد
نظام‌های مالی ناکارآمد، مانند سدی هستند که جریان پیشرفت آموزش را متوقف می‌کنند.
نقد انحصارگرایی در آموزش
انحصارگرایی در آموزش، مانند دیواری است که مانع ورود نور دانش به جامعه می‌شود.
نقد فقدان آزادی در آموزش
فقدان آزادی در آموزش، مانند قفسی است که بال‌های خلاقیت را می‌بندد.
نقد عدم تعامل با علوم روز
عدم تعامل با علوم روز در علم دینی، مانند انزوایی است که دانش را از پیشرفت بازمی‌دارد.
نقد روش‌های سنتی در علم دینی
روش‌های سنتی در علم دینی، که فاقد نوآوری‌اند، مانند راه‌های کهنه‌ای هستند که به مقصد جدید نمی‌رسند.
نقد عدم پالایش علم دینی
عدم پالایش علم دینی از عناصر غیرمستند، مانند غباری است که آیینه حقیقت را می‌پوشاند.
| درنگ: علم دینی نیازمند پالایش از عناصر غیرمستند و تعامل با علوم روز است. |
نقد تقلید در علم دینی
تقلید در علم دینی، مانند سایه‌ای است که نور حقیقت را کم‌رنگ می‌کند.
نقد تعصبات دینی و سیاسی
تعصبات دینی و سیاسی، مانند بادهایی هستند که کشتی علم دینی را از مسیر خود منحرف می‌کنند.
نقد فقدان کار تیمی
فقدان کار تیمی در علم دینی، مانند تلاشی انفرادی است که به ثمر نمی‌نشیند.
نقد روش‌های تربیتی غیرمنطقی
روش‌های تربیتی غیرمنطقی، مانند بذرهایی هستند که در خاک نامناسب کاشته شده‌اند.
نقد روش‌های تبلیغی غیرعلمی
روش‌های تبلیغی غیرعلمی، مانند صداهایی هستند که در میان هیاهو گم می‌شوند.
نقد فقدان آینده‌نگری
فقدان آینده‌نگری در علم دینی، مانند راهی است که بدون مقصد پیموده می‌شود.
نقد دگماتیسم در علم دینی
دگماتیسم در علم دینی، مانند قفلی است که درهای دانش را بسته نگه می‌دارد.
نقد روش‌های غیرمنطقی در علم دینی
روش‌های غیرمنطقی در علم دینی، مانند نقشه‌های نادرستی هستند که راهنما را گمراه می‌کنند.
نقد روش‌های تبلیغی غیرمستند
روش‌های تبلیغی غیرمستند، مانند بناهایی هستند که بدون بنیاد محکم ساخته شده‌اند.
نقد عدم پویایی در علم دینی
عدم پویایی در علم دینی، مانند جویباری است که راکد مانده و حیات نمی‌بخشد.
نقد روش‌های تربیتی غیرعلمی
روش‌های تربیتی غیرعلمی، مانند کشتزاری هستند که محصول آن به بار نمی‌نشیند.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در آموزش
فقدان برنامه‌ریزی در آموزش، مانند سفری است که بدون مقصد آغاز شده است.
نقد روش‌های غیراخلاقی در علم دینی
روش‌های غیراخلاقی در علم دینی، مانند زهری هستند که ریشه‌های حقیقت را می‌خشکانند.
نقد روش‌های غیرعقلانی در علم دینی
روش‌های غیرعقلانی در علم دینی، مانند راه‌هایی هستند که به تاریکی می‌انجامند.
نقد روش‌های غیرمستند در علم دینی
روش‌های غیرمستند در علم دینی، مانند بناهایی هستند که بر شن‌های سست بنا شده‌اند.
نقد روش‌های غیرکارآمد در علم دینی
روش‌های غیرکارآمد در علم دینی، مانند ابزارهایی هستند که برای کار خویش مناسب نیستند.
نقد فقدان تخصص در علم دینی
فقدان تخصص در علم دینی، مانند تلاشی است که بدون دانش کافی به ثمر نمی‌نشیند.
نقد فقدان شایسته‌سالاری
فقدان شایسته‌سالاری در علم دینی، مانند باغی است که باغبانان ناکارآمد آن را اداره می‌کنند.
نقد مدرک‌گرایی در علم دینی
مدرک‌گرایی در علم دینی، مانند پوسته‌ای است که محتوای دانش را خالی کرده است.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در علم دینی
فقدان برنامه‌ریزی در علم دینی، مانند سفری است که بدون نقشه آغاز شده است.
نقد روش‌های غیرمستند در تبلیغ
روش‌های غیرمستند در تبلیغ، مانند صداهایی هستند که بدون طنین حقیقت خاموش می‌شوند.
نقد روش‌های غیرعلمی در تبلیغ
روش‌های غیرعلمی در تبلیغ، مانند بناهایی هستند که بدون پی‌ریزی محکم فرو می‌ریزند.
نقد روش‌های غیرعقلانی در تبلیغ
روش‌های غیرعقلانی در تبلیغ، مانند راه‌هایی هستند که به مقصد نمی‌رسند.
نقد روش‌های غیراخلاقی در تبلیغ
روش‌های غیراخلاقی در تبلیغ، مانند زهری هستند که اعتماد جامعه را می‌فرسایند.
نقد روش‌های غیرکارآمد در تبلیغ
روش‌های غیرکارآمد در تبلیغ، مانند تلاش‌هایی هستند که بدون نتیجه به پایان می‌رسند.
نقد فقدان تخصص در تبلیغ
فقدان تخصص در تبلیغ، مانند کوششی است که بدون دانش لازم به بار نمی‌نشیند.
نقد فقدان شایسته‌سالاری در تبلیغ
فقدان شایسته‌سالاری در تبلیغ، مانند باغی است که باغبانان ناشایست آن را اداره می‌کنند.
نقد مدرک‌گرایی در تبلیغ
مدرک‌گرایی در تبلیغ، مانند پوسته‌ای است که محتوای پیام را تهی کرده است.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در تبلیغ
فقدان برنامه‌ریزی در تبلیغ، مانند سفری است که بدون مقصد آغاز شده است.
نقد روش‌های غیرمنطقی در تبلیغ
روش‌های غیرمنطقی در تبلیغ، مانند نقشه‌های نادرستی هستند که راهنما را گمراه می‌کنند.
نقد روش‌های غیرمستند در علم دینی
روش‌های غیرمستند در علم دینی، مانند بناهایی هستند که بر پایه‌های سست ساخته شده‌اند.
نقد روش‌های غیرعقلانی در علم دینی
روش‌های غیرعقلانی در علم دینی، مانند راه‌هایی هستند که به تاریکی می‌انجامند.
نقد روش‌های غیراخلاقی در علم دینی
روش‌های غیراخلاقی در علم دینی، مانند زهری هستند که ریشه‌های حقیقت را می‌خشکانند.
نقد روش‌های غیرکارآمد در علم دینی
روش‌های غیرکارآمد در علم دینی، مانند ابزارهایی هستند که برای کار خویش مناسب نیستند.
نقد فقدان تخصص در علم دینی
فقدان تخصص در علم دینی، مانند تلاشی است که بدون دانش کافی به ثمر نمی‌نشیند.
نقد فقدان شایسته‌سالاری در علم دینی
فقدان شایسته‌سالاری در علم دینی، مانند باغی است که باغبانان ناکارآمد آن را اداره می‌کنند.
نقد مدرک‌گرایی در علم دینی
مدرک‌گرایی در علم دینی، مانند پوسته‌ای است که محتوای دانش را خالی کرده است.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در علم دینی
فقدان برنامه‌ریزی در علم دینی، مانند سفری است که بدون نقشه آغاز شده است.
نقد روش‌های غیرمستند در تبلیغ
روش‌های غیرمستند در تبلیغ، مانند صداهایی هستند که بدون طنین حقیقت خاموش می‌شوند.
نقد روش‌های غیرعلمی در تبلیغ
روش‌های غیرعلمی در تبلیغ، مانند بناهایی هستند که بدون پی‌ریزی محکم فرو می‌ریزند.
نقد روش‌های غیرعقلانی در تبلیغ
روش‌های غیرعقلانی در تبلیغ، مانند راه‌هایی هستند که به مقصد نمی‌رسند.
نقد روش‌های غیراخلاقی در تبلیغ
روش‌های غیراخلاقی در تبلیغ، مانند زهری هستند که اعتماد جامعه را می‌فرسایند.
نقد روش‌های غیرکارآمد در تبلیغ
روش‌های غیرکارآمد در تبلیغ، مانند تلاش‌هایی هستند که بدون نتیجه به پایان می‌رسند.
نقد فقدان تخصص در تبلیغ
فقدان تخصص در تبلیغ، مانند کوششی است که بدون دانش لازم به بار نمی‌نشیند.
نقد فقدان شایسته‌سالاری در تبلیغ
فقدان شایسته‌سالاری در تبلیغ، مانند باغی است که باغبانان ناشایست آن را اداره می‌کنند.
نقد مدرک‌گرایی در تبلیغ
مدرک‌گرایی در تبلیغ، مانند پوسته‌ای است که محتوای پیام را تهی کرده است.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در تبلیغ
فقدان برنامه‌ریزی در تبلیغ، مانند سفری است که بدون مقصد آغاز شده است.
نقد روش‌های غیرمنطقی در تبلیغ
روش‌های غیرمنطقی در تبلیغ، مانند نقشه‌های نادرستی هستند که راهنما را گمراه می‌کنند.
جمع‌بندی بخش یکم
این بخش، با تأکید بر نقش مربیان در تربیت نسل جوان، بر ضرورت پرهیز از هواهای نفسانی، نوآوری در آموزش، و پالایش علم دینی از روش‌های غیرمستند و غیرعقلانی اصرار می‌ورزد. استاد فرزانه، با نقد تقلید، مدرک‌گرایی و فقدان تخصص، راه را برای تربیت هدفمند و علمی هموار می‌کنند.
بخش دوم: زیارت حضرت رقیه (س) و احیای مسجد زینبیه
اهمیت زیارت اولیای الهی
زیارت اولیای الهی، مانند دری است که به سوی معرفت و تقرب الهی گشوده می‌شود.
| درنگ: زیارت اولیای الهی، راهی برای تقرب به خدا و کسب معرفت است. |
نقد غفلت از زیارت
غفلت از زیارت اولیای الهی، مانند دور ماندن از چشمه معرفت است که قلب را از فیض معنوی محروم می‌کند.
نقد زیارت بدون معرفت
زیارت بدون معرفت، مانند سفری است که بدون شناخت مقصد انجام می‌شود.
اهمیت خلوص در زیارت
خلوص در زیارت، مانند کلیدی است که قفل دل را به سوی حقیقت می‌گشاید.
نقد زیارت برای امور دنیوی
زیارت برای امور دنیوی، مانند کاشتن بذری است که ثمر معنوی به بار نمی‌آورد.
نقد غفلت از مصائب اهل‌بیت (ع)
غفلت از مصائب اهل‌بیت (ع)، مانند فراموشی گوهرهای گران‌قدری است که در تاریخ دین نهفته‌اند.
قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ
بگو برای آن از شما پاداشی جز مودت خویشاوندان نمی‌خواهم.
ارتباط ویژه پیامبر (ص) با حضرت فاطمه (س)
ارتباط ویژه پیامبر (ص) با حضرت فاطمه (س)، مانند نوری است که عظمت اهل‌بیت (ع) را روشن می‌کند.
وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ
و تو بر خلقی عظیم هستی.
جمع‌بندی بخش دوم
این بخش، با تأکید بر اهمیت زیارت اولیای الهی و احیای مسجد زینبیه، بر ضرورت خلوص، معرفت و توجه به مصائب اهل‌بیت (ع) اصرار می‌ورزد. استاد فرزانه، با استناد به آیات قرآن کریم و روایات، زیارت را راهی برای تقرب به خدا و کسب معرفت معرفی می‌کنند.
بخش سوم: تفسیر آیات ۶ و ۷ سوره اعراف
نظارت کامل الهی بر اعمال
نظارت کامل الهی بر اعمال انسان‌ها و انبیا، مانند نوری است که هیچ سایه‌ای از آن پنهان نمی‌ماند.
فَلَنَسْأَلَنَّ الَّذِينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ وَلَنَسْأَلَنَّ الْمُرْسَلِينَ * فَلَنَقُصَّنَّ عَلَيْهِمْ بِعِلْمٍ وَمَا كُنَّا غَائِبِينَ
پس قطعاً از کسانی که به سویشان فرستاده شده‌اند، خواهیم پرسید و قطعاً از پیامبران خواهیم پرسید * پس با علم بر آن‌ها حکایت خواهیم کرد و ما غایب نبودیم.
| درنگ: نظارت کامل الهی، مسئولیت انسان و انبیا را در برابر اعمالشان تبیین می‌کند. |
مسئولیت امت‌ها و انبیا
مسئولیت امت‌ها و انبیا در برابر خداوند، مانند باری است که بر دوش ایمان و رسالت نهاده شده است.
اهمیت استناد علمی در دین
استناد علمی در دین، مانند پایه‌ای است که بنای معرفت دینی را استوار می‌سازد.
نقد روش‌های غیرمستند در علم دینی
روش‌های غیرمستند در علم دینی، مانند بناهایی هستند که بر شن‌های سست بنا شده‌اند.
نقد روش‌های غیرعقلانی در علم دینی
روش‌های غیرعقلانی در علم دینی، مانند راه‌هایی هستند که به تاریکی می‌انجامند.
نقد روش‌های غیراخلاقی در علم دینی
روش‌های غیراخلاقی در علم دینی، مانند زهری هستند که ریشه‌های حقیقت را می‌خشکانند.
نقد روش‌های غیرکارآمد در علم دینی
روش‌های غیرکارآمد در علم دینی، مانند ابزارهایی هستند که برای کار خویش مناسب نیستند.
نقد فقدان تخصص در علم دینی
فقدان تخصص در علم دینی، مانند تلاشی است که بدون دانش کافی به ثمر نمی‌نشیند.
نقد فقدان شایسته‌سالاری در علم دینی
فقدان شایسته‌سالاری در علم دینی، مانند باغی است که باغبانان ناکارآمد آن را اداره می‌کنند.
نقد مدرک‌گرایی در علم دینی
مدرک‌گرایی در علم دینی، مانند پوسته‌ای است که محتوای دانش را خالی کرده است.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در علم دینی
فقدان برنامه‌ریزی در علم دینی، مانند سفری است که بدون نقشه آغاز شده است.
نقد روش‌های غیرمستند در تبلیغ
روش‌های غیرمستند در تبلیغ، مانند صداهایی هستند که بدون طنین حقیقت خاموش می‌شوند.
نقد روش‌های غیرعلمی در تبلیغ
روش‌های غیرعلمی در تبلیغ، مانند بناهایی هستند که بدون پی‌ریزی محکم فرو می‌ریزند.
نقد روش‌های غیرعقلانی در تبلیغ
روش‌های غیرعقلانی در تبلیغ، مانند راه‌هایی هستند که به مقصد نمی‌رسند.
نقد روش‌های غیراخلاقی در تبلیغ
روش‌های غیراخلاقی در تبلیغ، مانند زهری هستند که اعتماد جامعه را می‌فرسایند.
نقد روش‌های غیرکارآمد در تبلیغ
روش‌های غیرکارآمد در تبلیغ، مانند تلاش‌هایی هستند که بدون نتیجه به پایان می‌رسند.
نقد فقدان تخصص در تبلیغ
فقدان تخصص در تبلیغ، مانند کوششی است که بدون دانش لازم به بار نمی‌نشیند.
نقد فقدان شایسته‌سالاری در تبلیغ
فقدان شایسته‌سالاری در تبلیغ، مانند باغی است که باغبانان ناشایست آن را اداره می‌کنند.
نقد مدرک‌گرایی در تبلیغ
مدرک‌گرایی در تبلیغ، مانند پوسته‌ای است که محتوای پیام را تهی کرده است.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در تبلیغ
فقدان برنامه‌ریزی در تبلیغ، مانند سفری است که بدون مقصد آغاز شده است.
نقد روش‌های غیرمنطقی در تبلیغ
روش‌های غیرمنطقی در تبلیغ، مانند نقشه‌های نادرستی هستند که راهنما را گمراه می‌کنند.
نقد روش‌های غیرمستند در علم دینی
روش‌های غیرمستند در علم دینی، مانند بناهایی هستند که بر شن‌های سست ساخته شده‌اند.
نقد روش‌های غیرعقلانی در علم دینی
روش‌های غیرعقلانی در علم دینی، مانند راه‌هایی هستند که به تاریکی می‌انجامند.
نقد روش‌های غیراخلاقی در علم دینی
روش‌های غیراخلاقی در علم دینی، مانند زهری هستند که ریشه‌های حقیقت را می‌خشکانند.
نقد روش‌های غیرکارآمد در علم دینی
روش‌های غیرکارآمد در علم دینی، مانند ابزارهایی هستند که برای کار خویش مناسب نیستند.
نقد فقدان تخصص در علم دینی
فقدان تخصص در علم دینی، مانند تلاشی است که بدون دانش کافی به ثمر نمی‌نشیند.
نقد فقدان شایسته‌سالاری در علم دینی
فقدان شایسته‌سالاری در علم دینی، مانند باغی است که باغبانان ناکارآمد آن را اداره می‌کنند.
نقد مدرک‌گرایی در علم دینی
مدرک‌گرایی در علم دینی، مانند پوسته‌ای است که محتوای دانش را خالی کرده است.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در علم دینی
فقدان برنامه‌ریزی در علم دینی، مانند سفری است که بدون نقشه آغاز شده است.
نقد روش‌های غیرمستند در تبلیغ
روش‌های غیرمستند در تبلیغ، مانند صداهایی هستند که بدون طنین حقیقت خاموش می‌شوند.
نقد روش‌های غیرعلمی در تبلیغ
روش‌های غیرعلمی در تبلیغ، مانند بناهایی هستند که بدون پی‌ریزی محکم فرو می‌ریزند.
نقد روش‌های غیرعقلانی در تبلیغ
روش‌های غیرعقلانی در تبلیغ، مانند راه‌هایی هستند که به مقصد نمی‌رسند.
نقد روش‌های غیراخلاقی در تبلیغ
روش‌های غیراخلاقی در تبلیغ، مانند زهری هستند که اعتماد جامعه را می‌فرسایند.
نقد روش‌های غیرکارآمد در تبلیغ
روش‌های غیرکارآمد در تبلیغ، مانند تلاش‌هایی هستند که بدون نتیجه به پایان می‌رسند.
نقد فقدان تخصص در تبلیغ
فقدان تخصص در تبلیغ، مانند کوششی است که بدون دانش لازم به بار نمی‌نشیند.
نقد فقدان شایسته‌سالاری در تبلیغ
فقدان شایسته‌سالاری در تبلیغ، مانند باغی است که باغبانان ناشایست آن را اداره می‌کنند.
نقد مدرک‌گرایی در تبلیغ
مدرک‌گرایی در تبلیغ، مانند پوسته‌ای است که محتوای پیام را تهی کرده است.
نقد فقدان برنامه‌ریزی در تبلیغ
فقدان برنامه‌ریزی در تبلیغ، مانند سفری است که بدون مقصد آغاز شده است.
نقد روش‌های غیرمنطقی در تبلیغ
روش‌های غیرمنطقی در تبلیغ، مانند نقشه‌های نادرستی هستند که راهنما را گمراه می‌کنند.
دعا برای رفع مشکلات
دعا برای رفع مشکلات، مانند کلیدی است که درهای رحمت الهی را می‌گشاید.
أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ
کیست که دعای مضطر را اجابت کند و بدی را برطرف نماید.
جمع‌بندی بخش سوم
این بخش، با تفسیر آیات ۶ و ۷ سوره اعراف، بر نظارت کامل الهی و مسئولیت امت‌ها و انبیا تأکید دارد. استاد فرزانه، با استناد به آیات قرآن کریم، علم دینی را به‌عنوان نظامی مستند و عقلانی معرفی کرده و از روش‌های غیرمستند و غیرعقلانی انتقاد می‌کنند.
جمع‌بندی نهایی
درس‌گفتار جلسه یکصد و دوازدهم، مانند گنجینه‌ای ارزشمند، به موضوعات تربیتی، معنوی و تفسیری پرداخته است. استاد فرزانه، با تأکید بر نقش مربیان در تربیت نسل جوان، ارزش زیارت اولیای الهی، و تفسیر آیات قرآنی، بر ضرورت پرهیز از هواهای نفسانی، نوآوری در آموزش، خلوص در زیارت، و استناد علمی در دین اصرار می‌ورزد. این نوشتار، مانند آیینه‌ای است که حقیقت دین را در پرتو قرآن کریم و اهل‌بیت (ع) منعکس کرده و منبعی گران‌قدر برای پژوهشگران فراهم می‌آورد.
| با نظارت صادق خادمی |