متن درس

زن و زندگی

برگرفته از درس‌گفتارهای آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره، جلسه سی‌وششم

مقدمه

کتاب حاضر با رویکردی عرفانی، روان‌شناختی و دینی به بررسی مفاهیم بنیادین کامیابی در زندگی زناشویی، نقش ایمان و محبت الهی در دستیابی به رضایت وجودی، و اهمیت قصد قربت در اعمال انسانی می‌پردازد. این اثر با نقد فرهنگ لذت‌جویی مادی و تأکید بر ضرورت ایمان و عدالت به‌عنوان پایه‌های سعادت حقیقی، چالش‌های اجتماعی و معنوی جامعه معاصر را تحلیل کرده و راهکارهایی برای اصلاح آن ارائه می‌دهد..

بخش یکم: کامیابی در پرتو ایمان و عدالت

کامیابی حقیقی، آن‌گونه که در نگاه عرفانی و دینی ترسیم شده، بدون ایمان و عدالت دست‌نیافتنی است. لذت‌جویی مادی، حتی با امکانات فراوان، نمی‌تواند رضایت وجودی پایدار ایجاد کند و اغلب به آشفتگی روانی منجر می‌شود. دل انسان، همانند حوضی است که تنها با آب ایمان و محبت الهی سیراب می‌گردد. بدون این گوهر، هیچ لذتی، هرچند فزون، نمی‌تواند خلأ وجودی را پر کند. این دیدگاه با آیات قرآنی همخوانی دارد:

قرآن کریم: أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ (سوره رعد، آیه ۲۸)
آگاه باشید که با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد.

از منظر فلسفه اخلاق اسلامی، سعادت در پیوند با حقیقت الهی معنا می‌یابد. انسان فاقد ایمان، مانند کویر خشکی است که هرچه آب در آن ریخته شود، باز تشنه می‌ماند. این مفهوم نشان‌دهنده آن است که کامیابی نه در کثرت، بلکه در عمق ارتباط معنوی با مبدأ هستی نهفته است.

بخش دوم: نقد لذت‌جویی مادی و تأثیر آن بر روان

لذت‌جویی مادی بدون پشتوانه ایمان، به حسرت و ناکامی می‌انجامد. افرادی که در پی اشباع امیال مادی‌اند، به دلیل فقدان پیوند با حقیقت الهی، در چرخه‌ای از آشفتگی و نارضایتی گرفتار می‌شوند. این نقد به روان‌شناسی دینی اشاره دارد که فقدان ایمان را عامل اصلی پریشانی روانی می‌داند:

قرآن کریم: وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا (سوره طه، آیه ۱۲۴)
و هر کس از یاد من روی گرداند، برای او زندگی تنگنایی خواهد بود.

از منظر فلسفه وجودی، انسان بدون اتصال به مبدأ الهی، در جست‌وجوی بی‌پایان لذت‌های زودگذر گرفتار می‌شود. این چرخه، نه‌تنها رضایت ایجاد نمی‌کند، بلکه به تشدید حسرت و نارضایتی می‌انجامد.

بخش سوم: نقش محبت الهی در کامیابی زناشویی

محبت الهی، چون آبی حیات‌بخش، دل را برای پذیرش کامیابی آماده می‌سازد. دلی که از ایمان تهی است، مانند کویر خشک، ناتوان از حفظ رضایت و شادمانی است. در زندگی زناشویی، ایمان و محبت الهی، حتی با وجود سادگی ظاهری، به کامیابی پایدار منجر می‌شود:

قرآن کریم: وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْدَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ (سوره بقره، آیه ۱۶۵)
و از مردمان کسانی هستند که جز خدا همتایانی برگزیده‌اند و آنها را چنان دوست دارند که خدا را.

از منظر عرفان اسلامی، محبت الهی به‌عنوان نیروی حیات‌بخش، دل را از وابستگی به لذت‌های مادی رها کرده و به سوی رضایت حقیقی هدایت می‌کند. این دیدگاه، زندگی زناشویی را به بستری برای تعالی معنوی تبدیل می‌کند.

بخش چهارم: ضرورت علم در بهره‌مندی از امور جنسی

بهره‌مندی از امور جنسی نیازمند آگاهی و معرفت است. بدون دانش و رعایت اصول اخلاقی، روابط زناشویی به رضایت و کامیابی منجر نمی‌شود. این آگاهی، شامل شناخت تکنیک‌ها و رعایت حدود الهی است که به سلامت روان و جسم کمک می‌کند.

از منظر فقه و روان‌شناسی اسلامی، آگاهی از اصول اخلاقی و تکنیک‌های روابط زناشویی، نه‌تنها به رضایت طرفین منجر می‌شود، بلکه از آسیب‌های روانی و اجتماعی جلوگیری می‌کند.

بخش پنجم: نقد فرهنگ لذت‌جویی غربی

فرهنگ لذت‌جویی غربی، به دلیل فقدان ایمان، به ناکامی و آشفتگی منجر می‌شود. تلاش برای اشباع امیال از طریق تنوع، بدون پشتوانه معنوی، به رضایت پایدار نمی‌انجامد:

قرآن کریم: فَمَنِ اتَّبَعَ هَدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَى (سوره طه، آیه ۱۲۳)
پس هر کس از هدایتم پیروی کند، نه گمراه می‌شود و نه بدبخت.

از منظر فلسفه دین، فقدان ایمان در فرهنگ لذت‌جویی، انسان را از حقیقت الهی دور کرده و به ناکامی وجودی می‌کشاند. این نقد، به تفاوت‌های معرفت‌شناختی میان فرهنگ اسلامی و غربی اشاره دارد.

بخش ششم: ایمان، آب حیات دل

ایمان، چون آبی حیات‌بخش، دل را برای پذیرش محبت و کامیابی آماده می‌کند. دل‌های فاقد ایمان، مانند کویر خشک، ناتوان از حفظ شادمانی‌اند. استقرای تاریخی نشان می‌دهد که انسان‌های مؤمن، حتی با کمترین امکانات، به رضایت و آرامش دست یافته‌اند:

از منظر عرفان اسلامی، ایمان به‌عنوان نیروی حیات‌بخش، دل را از خشکی و ناکامی رها کرده و به سوی سعادت هدایت می‌کند. این دیدگاه، بر نقش محوری ایمان در روان‌شناسی دینی تأکید دارد.

بخش هفتم: نقد تعدد زوجات و نقش زنان در زندگی زناشویی

تعدد زوجات، عملی ناپسند و در حد شرک تلقی می‌شود، اما بخشی از مسئولیت آن بر عهده زنان است که باید با محبت، صفا و جذابیت، دل همسر را تسخیر کنند. زنی که در خانه چون رخش، مست و عاشق باشد، مانع از گرایش مرد به سوی دیگران می‌شود:

این دیدگاه، به اهمیت نقش زن در حفظ کانون خانواده اشاره دارد. زنی که با محبت و تعهد، فضای خانه را به بستری برای عشق و صفا تبدیل کند، می‌تواند مرد را از گرایش به انحرافات بازدارد.

بخش هشتم: شادی و اعتدال در مراسم عروسی

شادی در مراسم عروسی، امری پسندیده است، اما باید از افراط و تفریط پرهیز شود. زنان و مردان می‌توانند در محیطی محترمانه و بدون حضور نامحرم، به شادی و رقص بپردازند، مشروط بر آن‌که در چارچوب شرع و عرف باشد:

این دیدگاه، بر اهمیت اعتدال در شادی و پرهیز از افراط تأکید دارد. مراسم عروسی باید فضایی برای شادمانی باشد، اما بدون انحراف از ارزش‌های دینی و اخلاقی.

بخش نهم: قصد قربت، مبنای اعمال انسانی

هر عملی، از جمله تلاش برای همسر و فرزندان، باید با قصد قربت انجام شود تا ارزشمند گردد. عملی که بدون نیت الهی انجام شود، به سراشیبی سعیر می‌انجامد:

قرآن کریم: وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ (سوره بینه، آیه ۵)
و جز این فرمان نیافته بودند که خدا را بپرستند و دین را برای او خالص کنند.

از منظر فقه و اخلاق اسلامی، نیت خالص برای خدا، اعمال را از پوچی و انحراف نجات داده و به سوی سعادت هدایت می‌کند.

بخش دهم: حفظ دین و دنیا با توسل به اولیاء

حفظ دین و دنیا، با توسل به اولیاء خدا ممکن است. انسان باید با دعا و توسل، از خداوند و ائمه معصومین بخواهد که دین و دنیای او را حفظ کند:

قرآن کریم: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ (سوره آل‌عمران، آیه ۱۰۲)
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا آن‌گونه که شایسته اوست پروا کنید.

قرآن کریم: وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ (سوره مائده، آیه ۳۵)
و به‌سوی او وسیله‌ای بجویید.

از منظر عرفان و کلام اسلامی، توسل به اولیاء، انسان را در برابر چالش‌های اجتماعی و معنوی محافظت کرده و به سوی سعادت هدایت می‌کند.

جمع‌بندی

کتاب «زن و زندگی»، با تکیه بر درس‌گفتارهای آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره، به بررسی کامیابی در زندگی زناشویی، نقش ایمان و محبت الهی، و اهمیت قصد قربت پرداخته است. این اثر با نقد لذت‌جویی مادی و تأکید بر ایمان و عدالت، راهکارهایی برای دستیابی به سعادت حقیقی ارائه می‌دهد. تحلیل‌های عرفانی و روان‌شناختی، همراه با آیات قرآنی، این مفاهیم را تعمیق بخشیده و زمینه را برای گفت‌وگوهای علمی فراهم ساخته است. این کتاب، دعوتی است به بازنگری در رویکردهای زندگی زناشویی و اجتماعی، با تأکید بر ایمان و نیت خالص، به سوی سعادت پایدار.