وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَيْرًا لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلِلَّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۰): و کسانی که به آنچه خدا از فضل خویش به آنان عطا کرده بخل می‌ورزند، گمان نکنند که آن برایشان بهتر است، بلکه برایشان شر است. به زودی آنچه به آن بخل ورزیده‌اند، در روز قیامت به گردنشان آویخته خواهد شد، و میراث آسمان‌ها و زمین از آن خداست، و خدا به آنچه می‌کنید آگاه است.

درنگ:

این آیه به شدت ناپسند بودن عملی را که به بخل منجر می‌شود، نشان می‌دهد. با وجود ظاهر خیر، این عمل نتیجه‌ای برای فرد ندارد. اگر شر باشد، وزر و وبال آن بر عهده اوست، و اگر خیر باشد، فایده آن به دیگری می‌رسد. فراز «وَلِلَّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» بر مالکیت مطلق الهی و آگاهی خدا از اعمال تأکید دارد، که نشان‌دهنده بی‌حاصلی عمل برای فرد است.

لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَنَحْنُ أَغْنِيَاءُ سَنَكْتُبُ مَا قَالُوا وَقَتْلَهُمُ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَنَقُولُ ذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۱): خدا سخن کسانی را که گفتند خدا فقیر است و ما توانگریم شنید. آنچه گفتند و کشتن پیامبران را به ناحق ثبت می‌کنیم و می‌گوییم: عذاب سوزان را بچشید.

درنگ:

این آیه به ناپسند بودن عملی اشاره دارد که ریشه در باورهای نادرست و اعمال باطل دارد. باور نادرست و کردار باطل، این عمل را به شدت ناپسند ساخته و پیامدهای سنگین مانند عذاب الهی را به دنبال دارد.

ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۲): این به سبب چیزی است که دستانتان پیش فرستاده، و خدا به بندگان ستمکار نیست.

درنگ:

این آیه بر ناپسند بودن عملی تأکید دارد که به گمراهی، پلیدی، گرفتاری، عذاب، شکست، بدبختی، فقر و فلاکت منجر می‌شود. عدالت الهی، پیامدهای اعمال نادرست را به روشنی آشکار می‌سازد.

الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ عَهِدَ إِلَيْنَا أَلَّا نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّى يَأْتِيَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ قُلْ قَدْ جَاءَكُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِي بِالْبَيِّنَاتِ وَبِالَّذِي قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۳): کسانی که گفتند خدا به ما عهد کرده که به پیامبری ایمان نیاوریم مگر آنکه قربانی‌ای بیاورد که آتش آن را بخورد، بگو: پیش از من پیامبرانی با دلایل روشن و آنچه گفتید برایتان آمدند، پس اگر راست می‌گویید چرا آنها را کشتید؟

درنگ:

این آیه به ناپسند بودن عملی اشاره دارد که با بهانه‌گیری، دروغ، نادرستی و خیانت همراه است. فراز «حَتَّى يَأْتِيَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ» نشان‌دهنده وجود گره و مشکلات قانونی یا اجرایی است، مانند برخورد به مانع در حفر چاه عمیق.

فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ جَاءُوا بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتَابِ الْمُنِيرِ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۴): پس اگر تو را تکذیب کردند، پیش از تو پیامبرانی که با دلایل روشن و زبور و کتاب روشنگر آمدند نیز تکذیب شدند.

درنگ:

این آیه به ناپسند بودن عملی اشاره دارد که با درگیری، نارسایی و عدم موفقیت همراه است. این عمل، بدون نتیجه و بی‌اساس است و باید از آن پرهیز کرد.

كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۵): هر نفسی مرگ را می‌چشد، و پاداش‌هایتان در روز قیامت به تمامی داده می‌شود.

درنگ:

این آیه به ناپسند و خطرناک بودن عملی اشاره دارد که با کتمان، تخلف، فرسایش و مواجهه با افراد ناشایست همراه است. این عمل به دلیل سنگینی، باید ترک شود.

لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۸): کسانی که به آنچه کرده‌اند شادمانند و دوست دارند به آنچه نکرده‌اند ستایش شوند، گمان نکن که از عذاب رهایی دارند، برایشان عذابی دردناک است.

درنگ:

این آیه به شدت ناپسند بودن عملی اشاره دارد که با فریب، زیان و نتایج منفی همراه است. زحمت عمل بر عهده فرد است، اما نتیجه به دیگری می‌رسد و فرد را به گرفتاری، پریشانی و ورشکستگی دچار می‌کند.

وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۹): و فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آن خداست، و خدا بر هر چیز تواناست.

درنگ:

این آیه به خیر و برکت فراوان عملی اشاره دارد که کامل، سالم، نشاط‌آور، موفق و مقتدر است. این عمل به‌عنوان ذکری مناسب، چه در بیداری و چه در خواب، توصیه می‌شود.

إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ

(سوره آل عمران، آیه ۱۹۰): به‌راستی در آفرینش آسمان‌ها و زمین و آمدوشد شب و روز نشانه‌هایی برای خردمندان است.

درنگ:

این آیه به خیر بودن عملی اشاره دارد که نشانه آگاهی، صحت و بزرگی است. خیر این عمل برای فرد تضمین‌شده است.

الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

(سوره آل عمران، آیه ۱۹۱): کسانی که خدا را ایستاده و نشسته و بر پهلوهایشان یاد می‌کنند و در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند: پروردگارا، این را به باطل نیافریدی، منزهی تو، ما را از عذاب آتش نگاه دار.

درنگ:

این آیه به خیر و برکت فراوان عملی اشاره دارد که ملکوتی، نتیجه‌بخش و دارای برکت است. مشکلات این عمل با توکل و ذکر قابل رفع است.

رَبَّنَا إِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ

(سوره آل عمران، آیه ۱۹۲): پروردگارا، هر که را به آتش درآوری رسوایش کرده‌ای، و برای ستمگران یاوری نیست.

درنگ:

این آیه به خیر بودن عملی در صورت توکل بر خدا اشاره دارد. بدون توکل، این عمل به آسیب و خسارت منجر می‌شود.

رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ

(سوره آل عمران، آیه ۱۹۳): پروردگارا، ما ندایی را شنیدیم که به ایمان فرا می‌خواند که به پروردگارتان ایمان آورید، پس ایمان آوردیم. پروردگارا، گناهانمان را بیامرز و بدی‌هایمان را بپوشان و ما را با نیکان بمیران.

درنگ:

این آیه به خیر و برکت فراوان عملی اشاره دارد که ظاهری، ایمانی، موفق و دارای خیرات قهرآمیز است. این عمل ناخودآگاه گشایش ایجاد می‌کند و مشکلات را کاهش می‌دهد.

لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا أَذًى كَثِيرًا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۶): قطعاً در اموال و جان‌هایتان آزموده خواهید شد و از کسانی که پیش از شما کتاب دریافت کرده‌اند و از مشرکان آزار فراوان خواهید شنید. اگر صبر کنید و تقوا پیشه کنید، این از استواری در کارهاست.

درنگ:

این آیه به وجود ابتلا، مشکلات و اختلاف در عمل اشاره دارد، اما با صبر، بردباری و تقوا، پایانی نیکو در انتظار است.

وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ

(سوره آل عمران، آیه ۱۸۷): و هنگامی که خدا از کسانی که کتاب به آنان داده شده بود پیمان گرفت که آن را برای مردم بیان کنید و کتمان نکنید، آن را پشت سرشان انداختند و به بهای اندک فروختند، چه بد است آنچه می‌خرند.

درنگ:

این آیه به خطرناک بودن عملی اشاره دارد که با کتمان، تخلف، فرسایش و مواجهه با افراد ناشایست همراه است. این عمل باید ترک شود.

با نظارت صادق خادمی