يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا

ترجمه: خداوند درباره فرزندانتان به شما سفارش می‌کند: برای پسر، مانند نصیب دو دختر است. اگر [ورثه] زنانی بیش از دو باشند، دو سوم آنچه به جا گذاشته از آنِ آنان است. اگر یکی باشد، نصف [مال] برای اوست. برای هر یک از پدر و مادرش یک ششم از آنچه به جا گذاشته، اگر او فرزندی داشته باشد. اگر فرزندی نداشته باشد و پدر و مادرش وارث او باشند، برای مادرش یک سوم است. اگر او برادرانی داشته باشد، برای مادرش یک ششم است، پس از وصیت یا دینی که کرده است. پدران و فرزندانتان، نمی‌دانید کدامشان از نظر سود به شما نزدیک‌ترند. این فریضه‌ای از خداست. بی‌گمان خدا دانای حکیم است.

نکات کلیدی:

• توصیه الهی به عدالت در تقسیم ارث، نشانه خیر و گشایش است.
• پیچیدگی و شلوغی کار، نیازمند صبر و مدیریت دقیق است.
• کار عمومی و مستمر است، اما زمان‌بر بودن آن باید مدنظر قرار گیرد.

وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَإِنْ كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْ ذَٰلِكَ فَهُمْ شُرَكَاءُ فِي الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَىٰ بِهَا أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَارٍّ وَصِيَّةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ

ترجمه: برای شما نصف آنچه همسرانتان به جا گذاشتند، اگر فرزندی نداشته باشند. اگر فرزندی داشته باشند، برای شما یک چهارم از آنچه به جا گذاشتند، پس از وصیت یا دینی که کرده‌اند. برای آنان یک چهارم از آنچه شما به جا گذاشتید، اگر فرزندی نداشته باشید. اگر فرزندی داشته باشید، برایشان یک هشتم از آنچه به جا گذاشتید، پس از وصیت یا دینی که کرده‌اید. اگر مرد یا زنی که به طور غیرمستقیم وارثش شوند، برادر یا خواهری داشته باشد، برای هر یک از آن دو یک ششم است. اگر بیش از این باشند، در یک سوم شریک‌اند، پس از وصیت یا دینی که زیانی به وارثان نرساند. این سفارشی از خداست، و خدا دانای بردبار است.

نکات کلیدی:

• تقسیم عادلانه ارث، نشانه خیر و گشایش در امور است.
• شلوغی و پیچیدگی کار، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است.
• کار خیر و مستمر است، اما زمان‌بر بودن آن باید مدنظر باشد.

تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ

ترجمه: این‌ها حدود خداست. هر که خدا و پیامبرش را اطاعت کند، او را به باغ‌هایی درآورد که جویبارها از زیر آن روان است، جاودانه در آن خواهند بود. این است کامیابی بزرگ.

نکات کلیدی:

• اطاعت از خدا و پیامبر، به کامیابی بزرگ منجر می‌شود.
• کار خیر و بدون پیچیدگی است.
• نتایج مثبت، مانند ازدواج یا فرزندان صالح، محتمل است.

وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُهِينٌ

ترجمه: هر که از خدا و پیامبرش نافرمانی کند و از حدود او تجاوز نماید، او را به آتشی درآورد، جاودانه در آن خواهد بود و برایش عذابی خوارکننده است.

نکات کلیدی:

• نافرمانی از خدا و پیامبر، به عذاب و حرمان منجر می‌شود.
• کار بسیار بد و غیرقابل توصیه است.

وَاللَّاتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْكُمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِكُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ حَتَّىٰ يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلًا

ترجمه: و زنانی از شما که مرتکب فاحشه شوند، از میان خود چهار شاهد بر آنان بطلبید. اگر شهادت دادند، آنان را در خانه‌ها نگه دارید تا مرگشان فرا رسد یا خدا راهی برایشان قرار دهد.

نکات کلیدی:

• فاحشه به آبروریزی و شکست حیثیت منجر می‌شود.
• کار بسیار بد و غیرقابل انجام است.
• خطر شکست و حتی مرگ در این کار وجود دارد.

وَاللَّذَانِ يَأْتِيَانِهَا مِنْكُمْ فَآذُوهُمَا فَإِنْ تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ تَوَّابًا رَحِيمًا

ترجمه: و دو نفر از شما که مرتکب آن [فاحشه] شوند، آنان را آزار دهید. اگر توبه کردند و اصلاح نمودند، از آنان درگذرید. بی‌گمان خدا توبه‌پذیر مهربان است.

نکات کلیدی:

• کار خیر نیست، اما توبه و اصلاح می‌تواند نتایج مثبت به همراه داشته باشد.
• پایان کار با سبکی و گشایش همراه است.

إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولَٰئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا

ترجمه: توبه نزد خدا برای کسانی است که از روی نادانی بدی می‌کنند، سپس به زودی توبه می‌کنند. خدا توبه آنان را می‌پذیرد. بی‌گمان خدا دانای حکیم است.

نکات کلیدی:

• توبه از گناه ناآگاهانه پذیرفته می‌شود.
• کار متوسط است و گرفتاری‌های غیرناپسند دارد.

وَلَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ حَتَّىٰ إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّي تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَٰئِكَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا

ترجمه: توبه برای کسانی نیست که بدی‌ها را انجام می‌دهند تا زمانی که مرگ یکی از آنان فرا رسد و گوید: اکنون توبه کردم. و نه برای کسانی که در حال کفر می‌میرند. برای آنان عذابی دردناک آماده کرده‌ایم.

نکات کلیدی:

• توبه در لحظه مرگ پذیرفته نیست.
• کار بسیار بد و غیرقابل انجام است.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا

ترجمه: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، برای شما جایز نیست که زنان را به اکراه به ارث برید و آنان را در تنگنا قرار ندهید تا بخشی از آنچه به آنان داده‌اید بازستانید، مگر آنکه مرتکب فاحشه آشکاری شوند. با آنان به نیکی معاشرت کنید. اگر از آنان ناخشنود شدید، شاید چیزی را ناخوش دارید و خدا در آن خیر فراوان قرار دهد.

نکات کلیدی:

• رعایت حقوق زنان و معاشرت نیکو ضروری است.
• کار خیر نیست، اما ادامه آن ممکن است خیر به همراه داشته باشد.

وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا

ترجمه: اگر خواستید همسری را به جای همسر دیگر جایگزین کنید و به یکی از آنان مال فراوان داده‌اید، چیزی از آن باز نستانید. آیا آن را به بهتان و گناه آشکار بازمی‌ستانید؟

نکات کلیدی:

• تغییرات طبیعی باید با توکل و صبر همراه باشد.
• کار سنگین است و خیر چندانی ندارد.
• نذر، صدقه و خیرات می‌تواند به موفقیت کمک کند.

وَكَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَقَدْ أَفْضَىٰ بَعْضُكُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ وَأَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثَاقًا غَلِيظًا

ترجمه: چگونه آن را بازمی‌ستانید در حالی که با یکدیگر آمیخته‌اید و از شما پیمانی استوار گرفته‌اند؟

نکات کلیدی:

• وفای به عهد ضروری است.
• کار بسیار بد و نشانه ناجوانمردی است.
• انجام کار به شدت نهی شده است.

وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا

ترجمه: آنچه را که خدا به برخی از شما بر برخی دیگر برتری داده آرزو نکنید. برای مردان نصیبی از آنچه به دست آورده‌اند و برای زنان نصیبی از آنچه به دست آورده‌اند. از فضل خدا بخواهید. بی‌گمان خدا به هر چیزی داناست.

نکات کلیدی:

• حسد به خیر نبودن کار منجر می‌شود.
• توکل به خدا و درخواست فضل الهی توصیه می‌شود.
• کار خیر نیست و باید ترک شود.

وَلِكُلٍّ جَعَلْنَا مَوَالِيَ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَالَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمَانُكُمْ فَآتُوهُمْ نَصِيبَهُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدًا

ترجمه: برای هر یک وارثانی قرار دادیم از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان به جا گذاشتند. کسانی که سوگندهایتان با آنان پیوند بسته، نصیبشان را به آنان بدهید. بی‌گمان خدا بر هر چیزی گواه است.

نکات کلیدی:

• وفای به حقوق وارثان، نشانه خیر و موفقیت است.
• کار خیر و با گشایش همراه است.

وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا

ترجمه: خدا را بپرستید و چیزی را با او شریک نکنید. به پدر و مادر، خویشاوندان، یتیمان، مستمندان، همسایه نزدیک و دور، همنشین، در راه مانده و آنچه مالک شده‌اید نیکی کنید. بی‌گمان خدا کسی را که خودستا و فخرفروش است دوست ندارد.

نکات کلیدی:

• نیکی به دیگران و پرهیز از تکبر، خیر کار را تضمین می‌کند.
• کار خیر است، اما نیازمند تواضع و حسن نیت است.

الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا

ترجمه: کسانی که بخل می‌ورزند و مردم را به بخل وا می‌دارند و آنچه خدا از فضلش به آنان داده پنهان می‌کنند، برای کافران عذابی خوارکننده آماده کرده‌ایم.

نکات کلیدی:

• بخل و کتمان فضل الهی، کار را نامطلوب می‌کند.
• کار خیر نیست و باید ترک شود.

وَالَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَنْ يَكُنِ الشَّيْطَانُ لَهُ قَرِينًا فَسَاءَ قَرِينًا

ترجمه: کسانی که اموالشان را برای خودنمایی نزد مردم خرج می‌کنند و به خدا و روز آخرت ایمان ندارند، هر که شیطان همنشین او باشد، چه بد همنشینی است.

نکات کلیدی:

• ریا و بی‌ایمانی، کار را بسیار بد می‌کند.
• انجام کار به شدت نهی شده است.

وَمَا لَهُمْ أَلَّا يُعَذِّبَهُمُ اللَّهُ وَهُمْ يَصُدُّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَا كَانُوا أَوْلِيَاءَهُ إِنْ أَوْلِيَاؤُهُ إِلَّا الْمُتَّقُونَ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ

ترجمه: چرا خدا آنان را عذاب نکند در حالی که از مسجدالحرام باز می‌دارند و اولیایش نیستند؟ اولیای او جز پرهیزگاران نیستند، ولی بیشترشان نمی‌دانند.

نکات کلیدی:

• گمراهی و جهل، کار را نامطلوب می‌کند.
• کار خیر نیست و باید ترک شود.

وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا

ترجمه: اگر آنان هنگامی که به خود ستم کردند نزد تو می‌آمدند و از خدا آمرزش می‌خواستند و پیامبر برایشان آمرزش می‌طلبید، خدا را توبه‌پذیر مهربان می‌یافتند.

نکات کلیدی:

• توبه و استغفار، کار را خیر می‌کند.
• کار خیر است، اما نیازمند اصلاح است.

فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا

ترجمه: نه، به پروردگارت سوگند که ایمان نمی‌آورند مگر آنکه تو را در آنچه میانشان اختلاف افتاده داور کنند، سپس از حکمی که کرده‌ای در دل‌هایشان ملالی نیابند و کاملاً تسلیم شوند.

نکات کلیدی:

• تسلیم در برابر حکمت الهی، خیر کار را تضمین می‌کند.
• کار خیر است، اما نیازمند پذیرش کامل است.

وَلَوْ أَنَّا كَتَبْنَا عَلَيْهِمْ أَنِ اقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ أَوِ اخْرُجُوا مِنْ دِيَارِكُمْ مَا فَعَلُوهُ إِلَّا قَلِيلٌ مِنْهُمْ وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتًا

ترجمه: اگر بر آنان نوشته بودیم که خود را بکشید یا از دیارتان بیرون روید، جز اندکی از آنان چنین نمی‌کردند. اگر آنچه را که به آن اندرز داده می‌شوند انجام می‌دادند، برایشان بهتر بود و استوارتر.

نکات کلیدی:

• عمل به اندرزهای الهی، خیر کار را تضمین می‌کند.
• کار خیر است، اما نیازمند استقامت است.

وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَٰئِكَ رَفِيقًا

ترجمه: هر که خدا و پیامبر را اطاعت کند، با کسانی است که خدا به آنان نعمت داده از پیامبران، صدیقان، شهدا و صالحان. اینان چه نیکو همنشینانی‌اند.

نکات کلیدی:

• اطاعت از خدا و پیامبر، به همراهی با نیکان منجر می‌شود.
• کار بسیار خیر و با برکت است.

ذَٰلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ عَلِيمًا

ترجمه: این فضل از خداست و خدا بس داناست.

نکات کلیدی:

• فضل الهی، خیر و گشایش کار را تضمین می‌کند.
• کار بسیار خیر و با موفقیت همراه است.

با نظارت صادق خادمی