متن درس
استخاره قرآنی: تحلیل و تأمل در آیات سوره انعام
برگرفته از درس‌گفتارهای آیت‌الله محمدرضا نکونام قدس‌سره، جلسه ۱۴۹
مقدمه
استخاره قرآنی، به مثابه دریچه‌ای نورانی به سوی حکمت الهی، راهنمایی عمیق و معنوی برای تصمیم‌گیری‌های زندگی ارائه می‌دهد. این روش، با بهره‌گیری از آیات قرآن کریم و تأمل در معانی ژرف و دلالت‌های آن‌ها، مسیری روشن برای جویندگان حقیقت می‌گشاید. در این نوشتار، با رویکردی علمی و نظام‌مند، آیات منتخب از سوره انعام بررسی و تحلیل شده‌اند تا رهنمودهایی دقیق و حکیمانه برای فرآیند تصمیم‌گیری فراهم آید. این تحلیل‌ها، که ریشه در درس‌گفتارهای عالمانه و عرفانی دارند.
هر آیه با دقت و جامعیت تحلیل شده و نکات کلیدی آن به گونه‌ای استخراج شده است که نه تنها دلالت‌های استخاره‌ای، بلکه پیوندهای معنایی و کاربردی آن‌ها در زندگی روزمره نیز روشن گردد. این نوشتار، با بهره‌گیری از تمثیلات و اشارات ادبی، می‌کوشد تا مفاهیم الهی را به زبانی شیوا و جذاب به مخاطب منتقل کند، در حالی که ساختار علمی و نظام‌مند آن حفظ شده است.
بخش اول: تحلیل آیات سوره انعام در استخاره قرآنی
آیه ۲۵: پرده‌های قلب و سنگینی گوش
وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ وَجَعَلْنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْرًا ۚ وَإِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لَا يُؤْمِنُوا بِهَا ۚ حَتَّىٰ إِذَا جَاءُوكَ يُجَادِلُونَكَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَٰذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ
و از ایشان کسانی هستند که به تو گوش می‌سپارند، ولی بر دل‌هایشان پرده‌هایی نهاده‌ایم تا آن را درک نکنند و در گوش‌هایشان سنگینی قرار داده‌ایم؛ و اگر هر نشانه‌ای را ببینند، به آن ایمان نمی‌آورند، تا آنجا که چون نزد تو آیند، با تو به جدال برخیزند. کافران گویند: این جز افسانه‌های پیشینیان نیست.
این آیه، چون آینه‌ای که تاریکی‌های قلب را بازمی‌تاباند، از گروهی سخن می‌گوید که ظاهراً به حقیقت گوش فرا می‌دهند، اما پرده‌های جهل و تعصب، مانع فهم و پذیرش آن‌ها می‌شود. در استخاره، این آیه هشداری است صریح به بی‌ثمری اقدام مورد نظر و نشانه‌ای از کفران نعمت و بی‌اعتقادی در مسیر پیش رو.
نکات کلیدی:
- عدم فهم حقیقت: پرده بر قلب و سنگینی در گوش، نشانه ناتوانی در درک حقیقت و هدایت است.
- جدال بی‌ثمر: مجادله کافران با پیامبر، به تلاش‌های بی‌نتیجه در کار تعبیر می‌شود.
- کفران نعمت: انکار آیات الهی، به بی‌توجهی به نعمت‌ها و شکست در اقدام اشاره دارد.
- نتیجه استخاره: این آیه بسیار نامناسب است و اقدام مورد نظر به دلیل بی‌ثمری و کفران نعمت توصیه نمی‌شود.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، با توصیف حال کسانی که از فهم حقیقت محرومند، به مثابه هشداری است برای جویندگان راه در تاریکی‌های تصمیم‌گیری. از منظر روان‌شناسی دینی، این حالت به مقاومت در برابر حقیقت و تعصب کورکورانه تشبیه می‌شود که مانع از انتخاب‌های عقلانی است. در استخاره، این آیه به روشنی از بی‌ثمری و ناکامی در اقدام مورد نظر خبر می‌دهد و خواهان را به بازنگری و پرهیز از اصرار بر مسیر نادرست فرا می‌خواند.
آیه ۲۶: موانع خارجی و خودویرانگری
وَهُمْ يَنْهَوْنَ عَنْهُ وَيَنْأَوْنَ عَنْهُ ۖ وَإِنْ يُهْلِكُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ
و آنان دیگران را از آن بازمی‌دارند و خود نیز از آن دوری می‌جویند، و جز خود را به هلاکت نمی‌افکنند، ولی نمی‌فهمند.
این آیه، چون چشمه‌ای که از سنگ خارا می‌جوشد، از موانع خارجی و خودویرانگری سخن می‌گوید. کسانی که دیگران را از حقیقت بازمی‌دارند و خود نیز از آن دوری می‌کنند، در استخاره نشانه‌ای از دشواری‌ها و بی‌ثمری کار هستند.
نکات کلیدی:
- موانع خارجی: نهی دیگران از انجام کار، به وجود مخالفان و موانع اجتماعی اشاره دارد.
- خودویرانگری: هلاکت نفس، به زیان‌های ناشی از اصرار بر مسیر نادرست دلالت دارد.
- نتیجه استخاره: این آیه نامناسب است و به دلیل موانع و بی‌ثمری، اقدام مورد نظر توصیه نمی‌شود.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، با اشاره به تأثیر فشارهای اجتماعی و دوری از حقیقت، هشداری است به جویندگان هدایت. از منظر جامعه‌شناسی، می‌توان آن را به مقاومت‌های جمعی در برابر تغییر مرتبط دانست. در استخاره، این آیه بر لزوم ارزیابی موانع محیطی و پرهیز از اصرار بر مسیرهای زیان‌بار تأکید دارد.
آیه ۲۷: حسرت و اضطراب در برابر آتش
وَلَوْ تَرَىٰ إِذْ وُقِفُوا عَلَى النَّارِ فَقَالُوا يَا لَيْتَنَا نُرَدُّ وَلَا نُكَذِّبَ بِآيَاتِ رَبِّنَا وَنَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
و اگر ببینی هنگامی که در برابر آتش نگاه داشته شوند و گویند: ای کاش باز گردانده می‌شدیم و آیات پروردگارمان را تکذیب نمی‌کردیم و از مؤمنان می‌بودیم.
این آیه، چون آتشی که حسرت را در دل شعله‌ور می‌سازد، از پشیمانی و اضطراب کافران در برابر حقیقت سخن می‌گوید. در استخاره، نشانه‌ای است از ناکامی، خستگی، و ارتباط با افرادی که فاقد صداقت‌اند.
نکات کلیدی:
- حسرت و ناکامی: حسرت کافران، به ناکامی و پشیمانی در کار تعبیر می‌شود.
- ارتباط با ظاهرسازان: همکاری با افراد فاقد صداقت، به شکست منجر می‌شود.
- اضطراب و نگرانی: واژه «النار» به اضطراب و فشار روانی ناشی از تصمیم نادرست اشاره دارد.
- نتیجه استخاره: این آیه نامناسب است و به دلیل خستگی، اضطراب، و ناکامی، اقدام توصیه نمی‌شود.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، هشداری است به جویندگان راه که از شتاب‌زدگی و همکاری با افراد غیرصادق پرهیز کنند. از منظر روان‌شناسی، اضطراب ناشی از انتخاب‌های نادرست می‌تواند به کاهش تاب‌آوری منجر شود. در استخاره، این آیه بر ضرورت انتخاب همکاران صادق و ارزیابی دقیق مسیر تأکید دارد.
آیه ۲۸: آشکار شدن نیات و اصرار بر خطا
بَلْ بَدَا لَهُمْ مَا كَانُوا يُخْفُونَ مِنْ قَبْلُ ۖ وَلَوْ رُدُّوا لَعَادُوا لِمَا نُهُوا عَنْهُ ۚ وَإِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ
بلکه آنچه پیش‌تر پنهان می‌داشتند برایشان آشکار شد، و اگر باز گردانده شوند، باز به همان چیزی که از آن نهی شده بودند بازمی‌گردند، و به‌راستی که آنان دروغ‌گویانند.
این آیه، چون آیینه‌ای که نیات پنهان را عیان می‌کند، از اصرار بر خطا و بی‌ثمری کار سخن می‌گوید. در استخاره، ترک زودهنگام کار به نفع خواهان است.
نکات کلیدی:
- آشکار شدن نیات: افشای نیات پنهان، به خطرات ناشی از عدم صداقت اشاره دارد.
- اصرار بر خطا: بازگشت به خطا حتی پس از فرصت اصلاح، به بی‌ثمری کار تعبیر می‌شود.
- نتیجه استخاره: این آیه نامناسب است و توصیه می‌کند کار هرچه زودتر رها شود.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، هشداری است به اهمیت صداقت و شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها. از منظر اخلاقی، به ضرورت خودآگاهی و اصلاح رفتار اشاره دارد. در استخاره، این آیه خواهان را به رها کردن مسیرهای زیان‌بار و بازنگری در نیات خود دعوت می‌کند.
آیه ۲۹: خیر ظاهری و بی‌فرجامی
وَقَالُوا إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ
و گفتند: جز زندگی دنیای ما چیزی نیست و ما برانگیخته نخواهیم شد.
این آیه، چون سرابی که در بیابان فریب می‌دهد، از خیر ظاهری اما بی‌فرجام سخن می‌گوید. در استخاره، به ناکامی نهایی کار به دلیل فقدان باطن معنوی اشاره دارد.
نکات کلیدی:
- خیر ظاهری: شروع کار ممکن است امیدوارکننده باشد، اما به دلیل فقدان باطن معنوی، بی‌نتیجه است.
- مادی‌گرایی: تمرکز بر دنیا و انکار آخرت، به بی‌ثمری و ناکامی کار تعبیر می‌شود.
- نتیجه استخاره: این آیه نامناسب است و توصیه به ترک کار می‌کند.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، هشداری است به خطر تمرکز صرف بر جنبه‌های مادی و غفلت از ابعاد معنوی. در استخاره، خواهان را به بازنگری در اهداف و پرهیز از مسیرهای فریبنده دعوت می‌کند. از منظر استراتژیک، این مفهوم به ارزیابی پایداری و بلندمدت پروژه‌ها اشاره دارد.
آیه ۳۰: مواجهه با حقیقت و شدت ناکامی
وَلَوْ تَرَىٰ إِذْ وُقِفُوا عَلَىٰ رَبِّهِمْ ۚ قَالَ أَلَيْسَ هَٰذَا بِالْحَقِّ ۖ قَالُوا بَلَىٰ وَرَبِّنَا ۚ قَالَ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ
و اگر ببینی هنگامی که در برابر پروردگارشان نگاه داشته شوند، که گوید: آیا این به حق نیست؟ گویند: آری، سوگند به پروردگارمان. گوید: پس به سزای آنچه کفر می‌ورزیدید، عذاب را بچشید.
این آیه، چون رعد و برقی که تاریکی را می‌شکافد، از مواجهه با حقیقت و شدت ناکامی سخن می‌گوید. در استخاره، به زیان‌بار بودن کار و شدت نتیجه منفی تأکید دارد.
نکات کلیدی:
- شدت ناکامی: ساختار «وَلَوْ تَرَىٰ» و «بَلَىٰ» به مبالغه در نتیجه منفی کار اشاره دارد.
- عذاب کفر: انکار حقیقت، به عذاب و ناکامی در کار تعبیر می‌شود.
- نتیجه استخاره: این آیه بسیار نامناسب است و اقدام مورد نظر به شدت زیان‌بار است.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، با تأکید بر شدت ناکامی و ضرورت توجه به حقیقت، هشداری است جدی به جویندگان هدایت. در استخاره، خواهان را به ارزیابی دقیق و پرهیز از انکار نشانه‌های الهی دعوت می‌کند. از منظر فلسفی، این مفهوم به اهمیت پذیرش حقیقت در برابر تعصب اشاره دارد.
آیه ۳۱: خسران و حسرت در تکذیب
قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِلِقَاءِ اللَّهِ ۖ حَتَّىٰ إِذَا جَاءَتْهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً قَالُوا يَا حَسْرَتَنَا عَلَىٰ مَا فَرَّطْنَا فِيهَا وَهُمْ يَحْمِلُونَ أَوْزَارَهُمْ عَلَىٰ ظُهُورِهِمْ ۚ أَلَا سَاءَ مَا يَزِرُونَ
به‌راستی کسانی که دیدار خدا را تکذیب کردند، زیان کردند، تا آنگاه که ساعت ناگهان بر آنان درآید، گویند: ای دریغا بر آنچه در باره آن کوتاهی کردیم. و حال آنکه بار گناهانشان را بر پشت‌هایشان حمل می‌کنند. آگاه باش که بد است آنچه حمل می‌کنند.
این آیه، چون باری گران بر دوش که حسرت را برمی‌انگیزد، از خسران و پشیمانی در تکذیب حقیقت سخن می‌گوید. در استخاره، به زیان حیثیتی و ناکامی حتی در کارهای خیر اشاره دارد.
نکات کلیدی:
- خسران و حسرت: تکذیب لقای خدا، به ناکامی و پشیمانی در کار تعبیر می‌شود.
- آسیب حیثیتی: حمل اوزار، به لطمه به اعتبار و حیثیت خواهان اشاره دارد.
- نتیجه استخاره: این آیه نامناسب است و حتی در کارهای خیر مانند امامت جماعت، به زیان منجر می‌شود.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، هشداری است به خطر غفلت از نتایج بلندمدت و تأثیر آن بر اعتبار و حیثیت. در استخاره، خواهان را به بازنگری در تصمیم‌ها و پرهیز از مسیرهای زیان‌بار دعوت می‌کند. از منظر مدیریت ریسک، این مفهوم به ارزیابی پیامدهای اجتماعی و بلندمدت تأکید دارد.
آیه ۳۲: خیر ظاهری و خطر غفلت
وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَعِبٌ وَلَهْوٌ ۖ وَلَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ ۗ أَفَلَا تَعْقِلُونَ
و زندگی دنیا جز بازی و سرگرمی نیست، و به‌راستی سرای آخرت برای کسانی که پرهیزگاری می‌کنند بهتر است. آیا نمی‌اندیشید؟
این آیه، چون نسیمی که از فانی بودن دنیا خبر می‌دهد، به خیر ظاهری و خطر غفلت اشاره دارد. در استخاره، موفقیت در گرو احتیاط و پرهیز از غفلت است.
نکات کلیدی:
- خیر ظاهری: زندگی دنیا به‌عنوان بازی و سرگرمی، به خیر ظاهری اما بی‌باطن تعبیر می‌شود.
- خطر غفلت: تمرکز بر دنیا، به غفلت و کفران نعمت منجر می‌شود.
- نتیجه استخاره: این آیه نیکوست، اما موفقیت در گرو احتیاط و پرهیز از غفلت است.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، به اهمیت تعادل میان جنبه‌های مادی و معنوی در تصمیم‌گیری تأکید دارد. در استخاره، خواهان را به احتیاط و توجه به ابعاد معنوی دعوت می‌کند. از منظر فلسفی، این مفهوم به تقابل میان لذت‌های زودگذر و ارزش‌های پایدار اشاره دارد.
آیه ۳۳: اندوه پیامبر و انکار ظالمان
قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ ۖ فَإِنَّهُمْ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَٰكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ
ما می‌دانیم که آنچه می‌گویند تو را اندوهگین می‌کند، ولی آنان تو را تکذیب نمی‌کنند، بلکه ظالمان آیات خدا را انکار می‌کنند.
این آیه، چون بارانی که اندوه را بر دل می‌نشاند، از تأثیر انکار ظالمان بر پیامبر سخن می‌گوید. در استخاره، به زیان‌بار بودن کار و هماهنگی با نتیجه منفی تأکید دارد.
نکات کلیدی:
- اندوه و ظلم: انکار آیات الهی، به ناکامی و فشار روانی در کار تعبیر می‌شود.
- نتیجه استخاره: این آیه بسیار نامناسب است و اقدام مورد نظر توصیه نمی‌شود.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، به تأثیر منفی محیط ظالمانه و انکار حقیقت بر موفقیت کار هشدار می‌دهد. در استخاره، خواهان را به پرهیز از مسیرهای زیان‌بار دعوت می‌کند. از منظر روان‌شناسی دینی، این مفهوم به تأثیر فشارهای اجتماعی بر سلامت روان اشاره دارد.
آیه ۳۴: صبر در برابر تکذیب و امید به نصر
وَلَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلَىٰ مَا كُذِّبُوا وَأُوذُوا حَتَّىٰ أَتَاهُمْ نَصْرُنَا ۚ وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ۚ وَلَقَدْ جَاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ
و به‌راستی پیامبران پیش از تو تکذیب شدند و بر آنچه تکذیب شدند و آزار دیدند شکیبایی کردند تا یاری ما به آنان رسید، و کلمات خدا را تغییردهنده‌ای نیست، و از اخبار پیامبران به تو رسیده است.
این آیه، چون ستاره‌ای که در شب تاریک می‌درخشد، از صبر پیامبران و امید به نصر الهی سخن می‌گوید. در استخاره، دو نتیجه متمایز ارائه می‌دهد: ناکامی اولیه اما موفقیت نهایی با صبر.
نکات کلیدی:
- تکذیب و آزار: بخش نخست آیه، به دشواری‌ها و ناکامی‌های اولیه در کار اشاره دارد.
- نصر الهی: صبر و استقامت، به موفقیت نهایی در کار تعبیر می‌شود.
- نتیجه استخاره: بخش نخست نامناسب است، اما بخش دوم (وَلَقَدْ جَاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ) نیکوست و با صبر به موفقیت منجر می‌شود.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، به اهمیت صبر و استقامت در برابر چالش‌ها تأکید دارد. در استخاره، خواهان را به تحمل سختی‌ها و امید به موفقیت نهایی دعوت می‌کند. از منظر الهیاتی، این مفهوم به پیروزی نهایی حقیقت در برابر سختی‌ها اشاره دارد.
آیه ۳۵: اعراض و ناکامی در اقناع
وَإِنْ كَانَ كَبُرَ عَلَيْكَ إِعْرَاضُهُمْ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَبْتَغِيَ نَفَقًا فِي الْأَرْضِ أَوْ سُلَّمًا فِي السَّمَاءِ فَتَأْتِيَهُمْ بِآيَةٍ ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَى الْهُدَىٰ ۚ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْجَاهِلِينَ
و اگر اعراض آنان بر تو گران آمد، اگر بتوانی سوراخی در زمین یا نردبانی در آسمان بجویی تا نشانه‌ای برایشان بیاوری، بکن. و اگر خدا می‌خواست، قطعاً آنان را بر هدایت گرد می‌آورد. پس زنهار از نادانان مباش.
این آیه، چون دیواری که راه را سد می‌کند، از دشواری اقناع کافران و بی‌ثمری تلاش‌ها سخن می‌گوید. در استخاره، به ناکامی و بی‌نتیجه بودن اقدام اشاره دارد.
نکات کلیدی:
- اعراض و ناکامی: بی‌توجهی دیگران، به بی‌نتیجه بودن تلاش‌ها تعبیر می‌شود.
- جهل و خطا: هشدار به پرهیز از جهل، به ضرورت عقلانیت در تصمیم‌گیری اشاره دارد.
- نتیجه استخاره: این آیه نامناسب است و اقدام مورد نظر بی‌ثمر است.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، به اهمیت ارزیابی امکان‌پذیری و پرهیز از اصرار بر مسیرهای غیرواقع‌بینانه تأکید دارد. در استخاره، خواهان را به بازنگری در تصمیم‌ها و پذیرش محدودیت‌ها دعوت می‌کند. از منظر فلسفی، این مفهوم به پذیرش محدودیت‌های انسانی در برابر اراده الهی اشاره دارد.
آیه ۳۶: فقدان پویایی و پذیرش حقیقت
إِنَّمَا يَسْتَجِيبُ الَّذِينَ يَسْمَعُونَ ۘ وَالْمَوْتَىٰ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ ۖ ثُمَّ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ
جز کسانی که حق را می‌شنوند، کسی پاسخ نمی‌دهد، و مردگان را خدا برمی‌انگیزد، سپس به سوی او باز گردانده می‌شوند.
این آیه، چون بذری که در خاک مرده نمی‌روید، از فقدان پویایی و پذیرش حقیقت سخن می‌گوید. در استخاره، به بی‌ثمری و عدم رشد کار اشاره دارد.
نکات کلیدی:
- عدم پویایی: کار مورد نظر فاقد رشد و پیشرفت است.
- شنیدن حقیقت: تنها افرادی که حقیقت را می‌پذیرند، به موفقیت می‌رسند.
- نتیجه استخاره: این آیه نامناسب است و اقدام مورد نظر توصیه نمی‌شود.
تحلیل تفصیلی:
این آیه، به اهمیت پذیرش حقیقت و پرهیز از اصرار بر مسیرهای بی‌ثمر تأکید دارد. در استخاره، خواهان را به بازنگری در اهداف و پذیرش واقعیت دعوت می‌کند. از منظر روان‌شناسی دینی، این مفهوم به ضرورت خودآگاهی در تصمیم‌گیری‌ها اشاره دارد.
جمع‌بندی نهایی
تحلیل آیات سوره انعام در این نوشتار، چون نوری که از دل قرآن کریم می‌تابد، راهنمایی‌هایی عمیق و حکیمانه برای تصمیم‌گیری‌های زندگی ارائه می‌دهد. این آیات، با تمرکز بر مفاهیمی چون کفر، انکار حقیقت، حسرت، و ناکامی، هشداری جدی به جویندگان هدایت می‌دهند تا از مسیرهای زیان‌بار پرهیز کنند. در عین حال، آیه‌ای چون آیه ۳۴، با تأکید بر صبر و استقامت، امیدی به موفقیت نهایی در صورت تحمل سختی‌ها می‌بخشد.
از منظر علمی، این تحلیل‌ها الگویی برای تلفیق معنویت و عقلانیت در فرآیندهای تصمیم‌گیری ارائه می‌دهند. استخاره قرآنی، با ارائه رهنمودهای مبتنی بر حکمت الهی، نه تنها ابزاری برای هدایت معنوی است، بلکه رویکردی برای تقویت خودآگاهی، تاب‌آوری، و مسئولیت‌پذیری در برابر اعمال به شمار می‌رود. این روش، با حفظ اصالت دینی و علمی، می‌تواند در مطالعات الهیاتی، روان‌شناسی دینی، و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک کاربرد داشته باشد.
این نوشتار، چون کشتی‌ای که در دریای حکمت الهی سیر می‌کند، مخاطب را به سوی ساحل آگاهی و هدایت رهنمون می‌سازد. امید است که این تحلیل‌ها، راهگشای جویندگان حقیقت در مسیر زندگی باشد.
با نظارت صادق خادمی