التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ

توبه‌کنندگان، پرستندگان، سپاسگزاران، سیاحت‌کنندگان، رکوع‌کنندگان، سجده‌کنندگان، آمران به معروف، ناهیان از منکر و نگهبانان حدود الهی‌اند، و مؤمنان را بشارت ده.

درنگ: عمل موردنظر در استخاره، عملی معنوی، مقدس و ارزشمند است که باطن آن از ظاهرش برتر است و فاقد جنبه‌های مادی و دنیوی است. این عمل، سنگین، پنهانی و دارای قداست است، مانند سفر حج، تحصیل علوم دینی، حفظ حرمت دیگران یا خدمت به نیازمندان. صاحب استخاره ممکن است یک یا چند صفت از اوصاف ذکرشده را دارا باشد.

مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَىٰ ۖ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ

برای پیامبر و کسانی که ایمان آورده‌اند، سزاوار نیست که برای مشرکان، هرچند خویشاوند باشند، پس از آنکه برایشان آشکار شد که آنها اهل دوزخ‌اند، طلب آمرزش کنند.

درنگ: عمل موردنظر هیچ خیری ندارد و میانه آن دلخراش و غم‌انگیز است. این آیه، هشداری قاطع برای اجتناب از عملی است که با اصول شرعی و اخلاقی سازگار نیست.

وَمَا كَانَ اسْتِغْفَارُ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَهَا إِيَّاهُ ۚ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ ۚ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ

طلب آمرزش ابراهیم برای پدرش جز به سبب وعده‌ای که به او داده بود، نبود. پس چون برایش آشکار شد که او دشمن خداست، از او بیزاری جست. به‌راستی که ابراهیم دلسوز و بردبار بود.

درنگ: عمل موردنظر خوب نیست، دشوار است و با پایان دلخراش همراه است. این آیه، هشداری برای اجتناب از تصمیمی است که به ناکامی و اندوه منجر می‌شود.

وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّىٰ يُبَيِّنَ لَهُمْ مَا يَتَّقُونَ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ

خداوند چنان نیست که قومی را پس از آنکه هدایتشان کرد، گمراه کند، مگر آنکه آنچه را که باید از آن پروا کنند، برایشان بیان کرده باشد. به‌راستی که خداوند به هر چیزی داناست.

درنگ: عمل موردنظر بسیار بد است و هیچ خیری در آن نیست. این آیه، هشداری قاطع برای اجتناب از تصمیمی است که با اصول الهی ناسازگار است.

إِنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ يُحْيِي وَيُمِيتُ ۚ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ

به‌راستی که فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آن خداوند است، زنده می‌کند و می‌میراند، و جز خداوند برای شما سرپرست و یاوری نیست.

درنگ: عمل موردنظر بسیار خوب، سبک و گسترده است و با آزادی عمل همراه است. این آیه، نشانه‌ای از خیر و برکت در تصمیمی است که با توکل بر خدا انجام شود.

لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِنْ بَعْدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ ۚ إِنَّهُ بِهِمْ رَءُوفٌ رَحِيمٌ

به‌راستی خداوند بر پیامبر و مهاجران و انصار که در ساعت سختی از او پیروی کردند، توبه و رحمت فرمود، پس از آنکه دل‌های گروهی از آنان نزدیک بود که منحرف شود. سپس بر آنان توبه فرمود، زیرا او به آنان رئوف و مهربان است.

درنگ: عمل موردنظر خوب است، اما با ضرر و زیان همراه است که قابل جبران است. این تصمیم با افراد شایسته‌ای همراه است که در سختی‌ها حمایت می‌کنند.

وَعَلَى الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّىٰ إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَظَنُّوا أَنْ لَا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلَّا إِلَيْهِ ۚ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ

و بر آن سه تن که تخلف کردند، تا آنگاه که زمین با همه فراخی‌اش بر آنان تنگ آمد و دل‌هایشان نیز بر آنان تنگ شد و دانستند که پناهی از خدا جز به سوی او نیست. آنگاه بر آنان توبه فرمود تا توبه کنند. به‌راستی که خداوند توبه‌پذیر مهربان است.

درنگ: عمل موردنظر بسیار بد و دشوار است و با تخلف، تنگنا و مشکلات همراه است. هرچند پایان آیه از رحمت الهی سخن می‌گوید، سختی‌های اولیه، تصمیم را پرخطر می‌کند.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا پروا کنید و با صادقان باشید.

درنگ: عمل موردنظر عالی است و با سلامت، صفا و قوام همراه است. تصمیم موردنظر مشخص و شفاف است و صاحب استخاره می‌داند با چه کسانی و چه کاری سروکار دارد.

مَا كَانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَمَنْ حَوْلَهُمْ مِنَ الْأَعْرَابِ أَنْ يَتَخَلَّفُوا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ وَلَا يَرْغَبُوا بِأَنْفُسِهِمْ عَنْ نَفْسِهِ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ لَا يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَلَا نَصَبٌ وَلَا مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَطَئُونَ مَوْطِئًا يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَلَا يَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ ۚ إِنَّ اللَّهَ solchen

اهل مدینه و بادیه‌نشینان پیرامونشان را نسزد که از همراهی پیامبر خدا سر باز زنند و جان خود را از جان او عزیزتر بدارند. زیرا هیچ تشنگی، خستگی و گرسنگی در راه خدا به آنان نرسد و هیچ گامی که کافران را به خشم آورد، برندارند و هیچ دست‌یابی به دشمنی نداشته باشند، مگر آنکه به سبب آن، عمل صالحی برایشان نوشته شود. به‌راستی که خداوند پاداش نیکوکاران را تباه نمی‌کند.

درنگ: عمل موردنظر خوب نیست و با سختی، تخلف، تشنگی، گرسنگی و خستگی همراه است. به دلیل لحن حصری و قطعی آیه، توصیه نمی‌شود.

وَلَا يُنْفِقُونَ نَفَقَةً صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً وَلَا يَقْطَعُونَ وَادِيًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمْ لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ

هیچ انفاق کوچک یا بزرگی نکنند و هیچ وادی‌ای را نپیمایند، مگر آنکه برایشان نوشته شود تا خداوند بهترین پاداش آنچه را انجام می‌دادند، به آنان بدهد.

درنگ: عمل موردنظر خوب نیست و با درگیری و سختی بسیار همراه است. این تصمیم به دلیل زحمت و دشواری، توصیه نمی‌شود.

وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً ۚ فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ

مؤمنان را نسزد که همگی بیرون روند. پس چرا از هر فرقه‌ای از آنان، دسته‌ای بیرون نروند تا در دین فهم عمیق یابند و قوم خود را چون به سوی آنان بازگشتند، هشدار دهند، باشد که از گناه بترسند.

درنگ: عمل موردنظر خوب متوسط است و نتیجه آن نامعلوم است. این تصمیم با تحذیر و عدم قطعیت همراه است و برای همه مناسب نیست.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، با کافرانی که به شما نزدیک‌اند، بجنگید و باید در شما شدت و صلابت بیابند، و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است.

درنگ: عمل موردنظر خوب نیست و با جنگ و ستیز همراه است، اما پایان آن عالی است. نتیجه نهایی خیر است، اما درگیری‌های اولیه احتیاط را ضروری می‌سازد.

وَإِذَا مَا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ فَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ أَيُّكُمْ زَادَتْهُ هَٰذِهِ إِيمَانًا ۚ فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَزَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَهُمْ يَسْتَبْشِرُونَ

چون سوره‌ای نازل شود، از آنان کسی است که گوید: «این سوره ایمان کدام‌یک از شما را افزود؟» اما کسانی که ایمان آورده‌اند، آن بر ایمانشان افزود و آنان شادمانی می‌کنند.

درنگ: عمل موردنظر خوب نیست، مگر برای مؤمنان سالم که خیر معنوی دارد. نتیجه به شخصیت صاحب استخاره بستگی دارد و سود دنیوی ندارد.

وَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْسًا إِلَىٰ رِجْسِهِمْ وَمَاتُوا وَهُمْ كَافِرُونَ

اما کسانی که در دل‌هایشان بیماری است، این سوره بر پلیدی‌شان پلیدی افزود و در حال کفر مردند.

درنگ: عمل موردنظر بسیار بد و فاقد خیر است. این تصمیم به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود و نتیجه‌ای جز زیان ندارد.

أَوَلَا يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لَا يَتُوبُونَ وَلَا هُمْ يَتَذَكَّرُونَ

آیا نمی‌بینند که در هر سال یک یا دو بار آزمایش می‌شوند، و با این همه نه توبه می‌کنند و نه پند می‌گیرند؟

درنگ: عمل موردنظر بد است و با ناآگاهی، امتحان و تهدید همراه است. نتیجه روشنی ندارد و با تحذیر و ابتلای بسیار همراه است.

وَإِذَا مَا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ نَظَرَ بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ هَلْ يَرَاكُمْ مِنْ أَحَدٍ ثُمَّ انْصَرَفُوا ۚ صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَفْقَهُونَ

چون سوره‌ای نازل شود، برخی از آنان به یکدیگر نگاه کنند و گویند: «آیا کسی شما را می‌بیند؟» آنگاه بازگردند. خداوند دل‌هایشان را از حق بازگرداند، زیرا آنان قومی‌اند که نمی‌فهمند.

درنگ: عمل موردنظر بد و سنگین است و با گریز، انصراف و حیرت همراه است. این تصمیم به دلیل سنگینی و سردرگمی، توصیه نمی‌شود.

لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ

به‌راستی که پیامبری از خودتان به سوی شما آمد که رنج شما بر او گران است، به هدایت شما حريص است و با مؤمنان رئوف و مهربان است.

درنگ: عمل موردنظر بسیار خوب است. این تصمیم خیر و برکت دارد و به دلیل ارتباط با صفات پیامبر، ارزشمند است.

فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ عَلَيْهِ تトكَّلْتُ ۖ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ

Upsetting: اگر روي گرداندند، بگو: «خدا مرا بس است، هيچ معبودي جز او نيست، بر او توکل کردم و او پروردگار عرش عظيم است.»

درنگ: عمل موردنظر خوب نیست و با تنهایی و خطر همراه است، اما برای افراد با اراده قوی، خیر معنوی و پایان خوبی دارد. عبارت «حَسْبِيَ اللَّهُ» ذکری ارزشمند و نشانه توکل است.

با نظارت صادق خادمی