لِلَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنَىٰ ۚ وَالَّذِينَ لَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُ لَوْ أَنَّ لَهُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لَافْتَدَوْا بِهِ ۚ أُولَٰئِكَ لَهُمْ سُوءُ الْحِسَابِ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَبِئْسَ الْمِهَادُ

ترجمه: برای کسانی که دعوت پروردگارشان را اجابت کردند، نیکویی است و کسانی که او را اجابت نکردند، اگر تمام آنچه در زمین است و مانند آن با آن در اختیارشان بود، آن را برای رهایی خود می‌دادند. برای آنان حساب بدی است و جایگاهشان جهنم است و چه بد جایگاهی است.

درنگ: این آیه دو استخاره متمایز ارائه می‌دهد: خیر برای اجابت‌کنندگان و شر برای نافرمانان. انتخاب مسیر درست، کلید رهایی از عذاب و رسیدن به سعادت است.

أَفَمَنْ يَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمَىٰ ۚ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ

ترجمه: آیا کسی که می‌داند آنچه از پروردگارت بر تو نازل شده، حق است، مانند کسی است که کور است؟ تنها خردمندان متذکر می‌شوند.

درنگ: خیر این آیه در گرو هوشیاری و عمل با بصیرت است. بدون دقت و احتیاط، نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد.

الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلَا يَنْقُضُونَ الْمِيثَاقَ

ترجمه: کسانی که به پیمان خدا وفا می‌کنند و عهد را نمی‌شکنند.

درنگ: وفای به عهد، کلید دستیابی به خیر بی‌چون و چراست.

وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ

ترجمه: و کسانی که آنچه خدا فرمان داده پیوند شود، پیوند می‌دهند و از پروردگارشان می‌ترسند و از بدی حساب می‌هراسند.

درنگ: خیر این آیه با پشتکار و احتیاط به دست می‌آید، هرچند مسیری سخت و پرچالش دارد.

وَالَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولَٰئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ

ترجمه: و کسانی که برای طلب خشنودی پروردگارشان شکیبایی ورزیدند و نماز برپا داشتند و از آنچه روزی‌شان داده‌ایم، در نهان و آشکار انفاق کردند و با نیکی بدی را دفع می‌کنند، برای آنان فرجام نیک سرای آخرت است.

درنگ: خیر این آیه، نیازمند صبر و تلاش است، اما نتیجه‌ای ارزشمند به همراه دارد.

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ ۖ وَالْمَلَائِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِمْ مِنْ كُلِّ بَابٍ

ترجمه: باغ‌های عدن که آنان و هر که از پدران و همسران و فرزندانشان شایسته باشد، به آن درآیند و فرشتگان از هر دری بر آنان وارد شوند.

درنگ: خیر این آیه، غیرمنتظره و سرشار از برکت است که با شایستگی به دست می‌آید.

سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ ۚ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ

ترجمه: سلام بر شما به سبب آنچه شکیبایی ورزیدید. چه نیکوست فرجام آن سرای.

درنگ: خیر این آیه، آسان اما سنگین است و با صبر به نتیجه‌ای نیکو می‌رسد.

وَالَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ ۚ أُولَٰئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ

ترجمه: و کسانی که پیمان خدا را پس از بستن آن می‌شکنند و آنچه را خدا فرمان داده پیوند شود، می‌گسلند و در زمین فساد می‌کنند، برای آنان لعنت است و بدفرجامی سرای آخرت.

درنگ: نقض عهد و فساد، به لعن و ناکامی منجر می‌شود. از این مسیر باید پرهیز کرد.

اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ ۚ وَفَرِحُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۚ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا مَتَاعٌ

ترجمه: خدا روزی را برای هر که بخواهد گشایش می‌دهد یا تنگ می‌گیرد. و به زندگی دنیا شادمان شدند، در حالی که زندگی دنیا در برابر آخرت جز متاعی ناچیز نیست.

درنگ: خیر این آیه ظاهری و محدود است و به باطن کار باید توجه داشت.

وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ ۗ قُلْ إِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ أَنَابَ

ترجمه: و کسانی که کفر ورزیدند می‌گویند: چرا نشانه‌ای از پروردگارش بر او نازل نشده است؟ بگو: خدا هر که را بخواهد گمراه می‌کند و هر که را که بازگشت کند به سوی خود هدایت می‌نماید.

درنگ: خیر این آیه اندک و نامطمئن است و با سختی و ناکامی همراه است.

الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ

ترجمه: کسانی که ایمان آوردند و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌گیرد. آگاه باشید که با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد.

درنگ: خیر این آیه، محکم و ماندگار است و با ذکر خدا و توکل به دست می‌آید.

الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَىٰ لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ

ترجمه: کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، برایشان نیکبختی و فرجام نیکوست.

درنگ: خیر این آیه، با ایمان و عمل صالح به دست می‌آید و نیازمند زحمت است.

كَذَٰلِكَ أَرْسَلْنَاكَ فِي أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهَا أُمَمٌ لِتَتْلُوَ عَلَيْهِمُ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَهُمْ يَكْفُرُونَ بِالرَّحْمَٰنِ ۚ قُلْ هُوَ رَبِّي لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ مَتَابِ

ترجمه: این‌گونه تو را در میان امتی فرستادیم که پیش از آن امت‌هایی گذشته‌اند تا آنچه را به تو وحی کرده‌ایم بر آنان بخوانی، در حالی که به خدای رحمان کفر می‌ورزند. بگو: او پروردگار من است، هیچ معبودی جز او نیست، بر او توکل کردم و بازگشتم به سوی اوست.

درنگ: خیر این آیه با تحمل سختی‌ها و همت به دست می‌آید، اما مسیری سنگین دارد.

وَلَوْ أَنَّ قُرْآنًا سُيِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتَىٰ ۗ بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِيعًا ۗ أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنْ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِيعًا ۗ وَلَا يَزَالُ الَّذِينَ كَفَرُوا تُصِيبُهُمْ بِمَا صَنَعُوا قَارِعَةٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِيبًا مِنْ دَارِهِمْ حَتَّىٰ يَأْتِيَ وَعْدُ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ

ترجمه: و اگر قرآنی بود که با آن کوه‌ها به حرکت درآیند یا زمین پاره‌پاره شود یا با مردگان سخن گفته شود، بلکه فرمان همه‌چیز از آن خداست. آیا مؤمنان ندانسته‌اند که اگر خدا بخواهد همه مردم را هدایت می‌کند؟ و کافران پیوسته به سبب آنچه کرده‌اند مصیبتی به آنان می‌رسد یا نزدیک دیارشان فرود می‌آید تا وعده خدا فرا رسد. بی‌گمان خدا خلف وعده نمی‌کند.

درنگ: این آیه هشداری قاطع است که به سختی و ناکامی مطلق اشاره دارد و ترک مسیر ضروری است.

وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَمْلَيْتُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ ۖ فَكَيْفَ كَانَ عِقَابِ

ترجمه: و به راستی پیش از تو فرستادگانی مورد تمسخر قرار گرفتند، پس به کسانی که کفر ورزیدند مهلت دادم، سپس آنان را گرفتم. پس چگونه بود عقوبت من؟

درنگ: این آیه از سرگردانی و عذاب سریع هشدار می‌دهد و پرهیز از مسیر ضروری است.

أَفَمَنْ هُوَ قَائِمٌ عَلَىٰ كُلِّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ ۗ وَجَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكَاءَ قُلْ سَمُّوهُمْ ۚ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِمَا لَا يَعْلَمُ فِي الْأَرْضِ أَمْ بِظَاهِرٍ مِنَ الْقَوْلِ ۗ بَلْ زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مَكْرُهُمْ وَصُدُّوا عَنِ السَّبِيلِ ۗ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ

ترجمه: آیا کسی که بر هر نفسی به آنچه کسب کرده است نگهبان است، مانند شریکان است؟ و برای خدا شریکان قرار داده‌اند. بگو: نامشان را ببرید. آیا او را به چیزی که در زمین نمی‌داند آگاه می‌کنید یا به سخنی ظاهری؟ بلکه برای کافران نیرنگشان آراسته شده و از راه بازمانده‌اند. و هر که را خدا گمراه کند، برایش هیچ هدایتگری نیست.

درنگ: این آیه از نیرنگ و ناکامی هشدار می‌دهد و پرهیز از مسیر ضروری است.

لَهُمْ عَذَابٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَشَقُّ ۖ وَمَا لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَاقٍ

ترجمه: برای آنان در زندگی دنیا عذابی است و عذاب آخرت سخت‌تر است و هیچ نگهدارنده‌ای در برابر خدا برایشان نیست.

درنگ: این آیه از عذاب و بی‌پناهی هشدار می‌دهد و خیر در این مسیر نیست.

مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ ۖ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ أُكُلُهَا دَائِمٌ وَظِلُّهَا ۚ تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوْا ۖ وَعُقْبَى الْكَافِرِينَ النَّارُ

ترجمه: مثل بهشتی که به پرهیزگاران وعده داده شده، این است که از زیر آن جوی‌ها روان است، میوه‌اش دائم و سایه‌اش پایدار است. این است فرجام پرهیزگاران و فرجام کافران آتش است.

درنگ: خیر این آیه ارزشمند اما خطرناک است و با احتیاط و دوری از خودستایی به دست می‌آید.

وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَفْرَحُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ ۖ وَمِنَ الْأَحْزَابِ مَنْ يُنْكِرُ بَعْضَهُ ۗ قُلْ إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ وَلَا أُشْرِكَ بِهِ ۚ إِلَيْهِ أَدْعُو وَإِلَيْهِ مَآبِ

ترجمه: و کسانی که به آنان کتاب داده‌ایم، به آنچه به تو نازل شده شادمان می‌شوند و از گروه‌ها کسانی هستند که برخی از آن را انکار می‌کنند. بگو: جز این نیست که مأمورم خدا را بپرستم و به او شرک نورزم. به سوی او می‌خوانم و بازگشتم به سوی اوست.

درنگ: خیر این آیه با موانع اولیه همراه است، اما با رویکرد صحیح به نتیجه می‌رسد.

وَكَذَٰلِكَ أَنْزَلْنَاهُ حُكْمًا عَرَبِيًّا ۚ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَمَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا وَاقٍ

ترجمه: و این‌گونه آن را به صورت حکمی عربی نازل کردیم. و اگر پس از دانشی که به تو رسیده از هوس‌هایشان پیروی کنی، در برابر خدا هیچ سرپرست و نگهدارنده‌ای نخواهی داشت.

درنگ: خیر این آیه ملموس است اما با تهدید همراه است و نیازمند احتیاط است.

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَذُرِّيَّةً ۚ وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ ۗ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ

ترجمه: و به راستی پیش از تو پیامبرانی فرستادیم و برایشان همسران و فرزندانی قرار دادیم. و هیچ پیامبری را نرسد که نشانه‌ای بیاورد مگر به اذن خدا. برای هر مدتی نوشته‌ای است.

درنگ: خیر این آیه دیربازده و با ناهماهنگی همراه است، اما با همت به نتیجه می‌رسد.

يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ ۖ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ

ترجمه: خدا آنچه را بخواهد محو می‌کند و آنچه را بخواهد ثابت می‌دارد، و اصل کتاب نزد اوست.

درنگ: خیر این آیه با سرعت و پرهیز از اهمال به دست می‌آید.

وَإِنْ مَا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ

ترجمه: و اگر برخی از آنچه به آنان وعده داده‌ایم به تو نشان دهیم یا تو را بمیرانیم، جز این نیست که بر تو ابلاغ است و حساب بر ماست.

درنگ: خیر این آیه با زحمت اولیه و پشتکار به دست می‌آید.

با نظارت صادق خادمی