اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ ۖ فَمَحَوْنَا آيَةَ اللَّيْلِ وَجَعَلْنَا آيَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ ۚ وَكُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِيلًا

شب و روز را دو نشانه قرار دادیم؛ پس نشانه شب را محو کردیم و نشانه روز را روشنگر ساختیم تا از فضل پروردگارتان جویا شوید و شماره سال‌ها و حساب را بدانید. و هر چیز را به تفصیل بیان کردیم.

درنگ: این آیه انتخابی مثبت و پویا را نشان می‌دهد که با تنوع، تازگی و شیرینی همراه است. حساب و اندازه دقیق و گستردگی مسیر، آن را به گزینه‌ای مناسب برای کارهای متنوع تبدیل کرده است.

وَكُلَّ إِنْسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ ۖ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنْشُورًا

و کارنامه هر انسانی را به گردنش آویختیم و در روز قیامت، کتابی برای او بیرون می‌آوریم که آن را گشوده می‌یابد.

درنگ: این آیه انتخابی سخت و پرمخاطره را نشان می‌دهد که با رنج و دشواری همراه است، اما خیر آن در تحمل این سختی‌ها نهفته است.

اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَىٰ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا

کتابت را بخوان، امروز خودت برای حسابرسی خویشتن کافی هستی.

درنگ: این آیه انتخابی سنگین و پرمخاطره را نشان می‌دهد که نیازمند دقت، احتیاط و مسئولیت‌پذیری است. خیر این مسیر در رعایت این اصول نهفته است.

مَنِ اهْتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ ۚ وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّىٰ نَبْعَثَ رَسُولًا

هر که هدایت یابد، به سود خویش هدایت می‌یابد و هر که گمراه شود، به زیان خویش گمراه می‌گردد. هیچ کس بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌کشد. و ما تا پیامبری برنینگیزیم، عذاب‌کننده نیستیم.

درنگ: این آیه انتخابی سخت و پرطمطراق را نشان می‌دهد که با فقدان ارفاق و عنایت همراه است. به دلیل دشواری و ناکامی، توصیه نمی‌شود.

وَإِذَا أَرَدْنَا أَنْ نُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا فَفَسَقُوا فِيهَا فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِيرًا

و چون بخواهیم شهری را هلاک کنیم، خوش‌گذرانانش را وا می‌داریم تا در آن به فسق و فجور پردازند، آن‌گاه فرمان عذاب بر آن تحقق یابد و آن را به کلی ویران کنیم.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار نامطلوب و پرخطر را نشان می‌دهد که با فسق و هلاکت همراه است. این مسیر به شدت نهی می‌شود.

وَكَمْ أَهْلَكْنَا مِنَ الْقُرُونِ مِنْ بَعْدِ نُوحٍ ۗ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيرًا بَصِيرًا

و چه بسیار نسل‌ها را پس از نوح هلاک کردیم، و کافی است که پروردگارت به گناهان بندگانش آگاه و بیناست.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار خطرناک را نشان می‌دهد که با محاسبه دقیق و هلاکت همراه است. این مسیر به شدت نهی می‌شود.

مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِيهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ۖ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلَاهَا مَذْمُومًا مَدْحُورًا

هر که زندگی زودگذر این دنیا را بخواهد، در آن برای هر که بخواهیم آنچه را بخواهیم شتابزده می‌دهیم، سپس دوزخ را برایش قرار می‌دهیم که در آن خوار و رانده درآید.

درنگ: این آیه انتخابی بی‌فایده و زیان‌بار را نشان می‌دهد که خواهان را از مقاصدش دور می‌کند. این مسیر به شدت نهی می‌شود.

وَمَنْ أَرَادَ الْآخِرَةَ وَسَعَىٰ لَهَا سَعْيَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَٰئِكَ كَانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُورًا

و هر که آخرت را بخواهد و برای آن به قدر تلاشش کوشش کند و مؤمن باشد، تلاش اینان پاداش داده می‌شود.

درنگ: این آیه انتخابی عالی اما سخت را نشان می‌دهد که نیازمند اراده، همت و تلاش بالاست. با ایمان و پشتکار، این مسیر به خیر و موفقیت می‌رسد.

كُلًّا نُمِدُّ هَٰؤُلَاءِ وَهَٰؤُلَاءِ مِنْ عَطَاءِ رَبِّكَ ۚ وَمَا كَانَ عَطَاءُ رَبِّكَ مَحْظُورًا

هر دو گروه را از عطای پروردگارت مدد می‌دهیم، و عطای پروردگارت محدود نیست.

درنگ: این آیه انتخابی مثبت را نشان می‌دهد که با برکت و خیر فراوان همراه است. این مسیر بدون محدودیت به همه خیر می‌رساند.

انْظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ وَلَلْآخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجَاتٍ وَأَكْبَرُ تَفْضِيلًا

بنگر چگونه برخی را بر برخی برتری داده‌ایم، و آخرت از نظر درجات و برتری بزرگ‌تر است.

درنگ: این آیه انتخابی عالی را نشان می‌دهد که به بلندمرتبه شدن و موفقیت منجر می‌شود. این مسیر برای امور مهم توصیه می‌شود.

لَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُومًا مَخْذُولًا

با خدا معبودی دیگر قرار مده که خوار و رانده بنشینی.

درنگ: این آیه انتخابی نامطلوب را نشان می‌دهد که با شرک و خواری همراه است. این مسیر باید ترک شود.

وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا

و پروردگارت فرمان داده که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه یکی از آن دو یا هر دو نزد تو به پیری رسند، به آن‌ها اف مگو و بر آن‌ها بانگ مزن و با آن‌ها سخنی کریمانه بگو.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار مثبت اما سخت را نشان می‌دهد. خیر آن در تحمل سختی‌ها و رعایت کرامت است.

وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا

و از روی مهربانی بال فروتنی بر آن‌ها فروگستر و بگو: پروردگارا، بر آن‌ها رحم کن چنان‌که مرا در کودکی پروردند.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار مثبت را نشان می‌دهد که با مهربانی و خیر همراه است، اما نیازمند احتیاط و اعتدال است.

إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا

به‌راستی اسراف‌کنندگان برادران شیاطین‌اند و شیطان نسبت به پروردگارش ناسپاس است.

درنگ: این آیه انتخابی نامطلوب را نشان می‌دهد که با زیاده‌روی و ناسپاسی همراه است. این مسیر توصیه نمی‌شود.

وَإِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغَاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّكَ تَرْجُوهَا فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَيْسُورًا

و اگر به امید رحمت پروردگارت که انتظارش داری از آن‌ها روی برتافتی، با آن‌ها سخنی نرم بگو.

درنگ: این آیه انتخابی مثبت اما همراه با مشکلات را نشان می‌دهد که نیازمند نرمی و احتیاط است.

وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا

و دستت را به گردنت زنجیر مکن و آن را به تمامی مبسط، که سرزنش‌شده و حسرت‌زده بنشینی.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار سخت و اضطراب‌آور را نشان می‌دهد که باید ترک شود.

إِنَّ رَبَّكَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ ۖ إِنَّهُ كَانَ بِعِبَادِهِ خَبِيرًا بَصِيرًا

به‌راستی پروردگارت روزی را برای هر که بخواهد گشایش می‌دهد یا تنگ می‌گیرد. او به بندگانش آگاه و بیناست.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار مثبت را نشان می‌دهد که با خیر و برکت همراه است، اما نیازمند دقت و مشاوره است.

وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ ۚ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا

و فرزندانتان را از بیم تنگدستی نکشید. ما آن‌ها و شما را روزی می‌دهیم. به‌راستی کشتن آن‌ها خطایی بزرگ است.

درنگ: این آیه انتخابی نامطلوب را نشان می‌دهد که با خطا و اشتباه محض همراه است. این مسیر توصیه نمی‌شود.

وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا ۖ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا

و به زنا نزدیک مشوید که آن کاری زشت و راهی ناپسند است.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار زشت و نامطلوب را نشان می‌دهد که با هتک حرمت همراه است. این مسیر به شدت نهی می‌شود.

وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ۖ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ ۖ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا

و نفسی را که خدا حرام کرده جز به حق نکشید. و هر که مظلوم کشته شود، برای ولی‌اش سلطه‌ای قرار داده‌ایم، پس در کشتن اسراف نکند که او یاری‌شده است.

درنگ: این آیه انتخابی نامطلوب را نشان می‌دهد که خیر آن پس از مصیبت‌های بسیار است. این مسیر توصیه نمی‌شود.

وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّىٰ يَبْلُغَ أَشُدَّهُ ۖ وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ ۖ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْؤُولًا

و به مال یتیم جز به بهترین وجه نزدیک مشوید تا به حد رشدش برسد. و به پیمان وفا کنید که پیمان مورد بازخواست است.

درنگ: این آیه انتخابی مثبت اما سخت و مقید را نشان می‌دهد که نیازمند تعهد و مسئولیت‌پذیری است.

وَأَوْفُوا الْكَيْلَ إِذَا كِلْتُمْ وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا

و چون پیمانه کنید پیمانه را تمام دهید و با ترازوی درست وزن کنید. این بهتر است و سرانجامش نیکوتر است.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار مثبت را نشان می‌دهد که با خیرات و موفقیت همراه است.

وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۚ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولًا

و چیزی را که به آن علم نداری دنبال مکن، زیرا گوش و چشم و قلب، همه این‌ها مورد بازخواست‌اند.

درنگ: این آیه انتخابی سخت اما مثبت را نشان می‌دهد که با حساب‌گری دقیق و مسئولیت‌پذیری همراه است.

وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا ۖ إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَنْ تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا

و در زمین با تکبر راه مرو که نه زمین را می‌توانی شکافت و نه به بلندای کوه‌ها می‌توانی رسید.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار نامطلوب را نشان می‌دهد که با استکبار و زیان همراه است. این مسیر به شدت نهی می‌شود.

كُلُّ ذَٰلِكَ كَانَ سَيِّئُهُ عِنْدَ رَبِّكَ مَكْرُوهًا

همه این‌ها زشتی‌اش نزد پروردگارت ناپسند است.

درنگ: این آیه انتخابی بسیار نامطلوب را نشان می‌دهد که هیچ خیر و صفایی در آن نیست. این مسیر به شدت نهی می‌شود.

ذَٰلِكَ مِمَّا أَوْحَىٰ إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ ۗ وَلَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتُلْقَىٰ فِي جَهَنَّمَ مَلُومًا مَدْحُورًا

این از حکمت‌هایی است که پروردگارت به تو وحی کرده است. و با خدا معبودی دیگر قرار مده که در دوزخ سرزنش‌شده و رانده درافتی.

درنگ: این آیه انتخابی نامطلوب با ظاهری فریبنده را نشان می‌دهد که خیر آن برای خواهان باقی نمی‌ماند. این مسیر به شدت نهی می‌شود.

با نظارت صادق خادمی