﴿فَمَا زَالَتْ تِلْكَ دَعْوَاهُمْ حَتَّى جَعَلْنَاهُمْ حَصِيدًا خَامِدِينَ﴾

ترجمه: پس ادعای باطل‌شان پیوسته ادامه یافت تا آنان را چون گیاهی درو شده و خاموش گرداندیم.

درنگ: این آیه هشداری است جدی به تبعات پیگیری ادعاهای باطل که به نابودی و خاموشی می‌انجامد. در استخاره، کار مورد نظر به‌ظاهر فریبنده اما در باطن سست و زیان‌بار است.

﴿وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ﴾

ترجمه: و آسمان و زمین و آنچه میان آن‌هاست را به بازیچه نیافریدیم.

درنگ: این آیه بر هدفمندی خلقت تأکید دارد و کار مورد نظر را به‌سان عملی بی‌ارزش و بازی‌گونه معرفی می‌کند که نتیجه‌ای جز سرگرمی ندارد.

﴿لَوْ أَرَدْنَا أَنْ نَتَّخِذَ لَهْوًا لَاتَّخَذْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا إِنْ كُنَّا فَاعِلِينَ﴾

ترجمه: اگر می‌خواستیم سرگرمی‌ای برگزینیم، آن را از نزد خود برمی‌گزیدیم، اگر قرار بود چنین کنیم.

درنگ: وجود شرط و نفی در این آیه بر بی‌اعتباری کار مورد نظر تأکید دارد و نشان می‌دهد که این کار فاقد مشروعیت و نتیجه است.

﴿بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ وَلَكُمُ الْوَيْلُ مِمَّا تَصِفُونَ﴾

ترجمه: بلکه حق را بر باطل فرو می‌افکنیم تا آن را درهم کوبد، پس آنگاه باطل نابود می‌شود و وای بر شما از آنچه وصف می‌کنید.

درنگ: این آیه بر پیروزی حق بر باطل تأکید دارد و کار مورد نظر را به‌سان عملی باطل، خطرناک و خیال‌پردازانه معرفی می‌کند که به شکست می‌انجامد.

﴿وَلَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَنْ عِنْدَهُ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَلَا يَسْتَحْسِرُونَ﴾

ترجمه: و هر که در آسمان‌ها و زمین است از آن اوست و آنان که نزد او هستند، از پرستش او تکبر نمی‌ورزند و خسته نمی‌شوند.

درنگ: این آیه نشان می‌دهد که کار مورد نظر فاقد نتیجه مطلوب است و برای خواهان سودی به همراه ندارد.

﴿يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لَا يَفْتُرُونَ﴾

ترجمه: شب و روز تسبیح می‌گویند و سست نمی‌شوند.

درنگ: این آیه بر نیاز به تلاش و پشتکار مداوم در کار مورد نظر تأکید دارد و نشان می‌دهد که موفقیت در گرو کوشش پیوسته است.

﴿أَمِ اتَّخَذُوا آلِهَةً مِنَ الْأَرْضِ هُمْ يُنْشِرُونَ﴾

ترجمه: یا از زمین خدایانی برگزیده‌اند که مردگان را برمی‌انگیزند؟

درنگ: این آیه به بی‌اعتباری خدایان ساختگی اشاره دارد و کار مورد نظر را به دلیل ماهیت غیرالهی، نامطلوب معرفی می‌کند.

﴿لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا فَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ﴾

ترجمه: اگر در آسمان و زمین خدایانی جز خدا بود، هرآینه هر دو تباه می‌شدند. پس منزه است خدا، پروردگار عرش، از آنچه وصف می‌کنند.

درنگ: این آیه بر فساد ناشی از شرک تأکید دارد و کار مورد نظر را به دلیل انحراف از توحید، نامطلوب و محکوم به شکست می‌داند.

﴿لَا يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْأَلُونَ﴾

ترجمه: از آنچه می‌کند بازخواست نمی‌شود، حال آنکه آنان بازخواست می‌شوند.

درنگ: این آیه بر بی‌ثمر بودن کار مورد نظر تأکید دارد و نشان می‌دهد که نتیجه‌ای برای خواهان به همراه ندارد.

﴿أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ هَذَا ذِكْرُ مَنْ مَعِيَ وَذِكْرُ مَنْ قَبْلِي بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُمْ مُعْرِضُونَ﴾

ترجمه: آیا جز او خدایانی برگزیده‌اند؟ بگو: دلیل‌تان را بیاورید. این است یادکرد کسانی که با من‌اند و یادکرد کسانی که پیش از من بودند، بلکه بیشترشان حق را نمی‌شناسند، پس روی‌گردانند.

درنگ: این آیه کار مورد نظر را به دلیل نبود برهان و انحراف از حق، کاملاً بی‌ثمر و نامطلوب معرفی می‌کند.

﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ﴾

ترجمه: و پیش از تو هیچ پیامبری نفرستادیم مگر آنکه به او وحی کردیم که خدایی جز من نیست، پس مرا بپرستید.

درنگ: این آیه بر ارزش کار مورد نظر در صورت تعهد به توحید تأکید دارد، اما موفقیت آن نیازمند تلاش و کوشش سنگین است.

﴿وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا سُبْحَانَهُ بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ﴾

ترجمه: و گفتند: خدای رحمان فرزندی اختیار کرده است. منزه است او، بلکه فرشتگان بندگانی ارجمندند.

درنگ: این آیه کار مورد نظر را در شرایط عادی نامطلوب می‌داند، اما در صورت اجبار و احتیاط، ممکن است نتیجه‌ای مثبت داشته باشد.

﴿لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ﴾

ترجمه: در سخن بر او پیشی نمی‌گیرند و به فرمان او عمل می‌کنند.

درنگ: این آیه بر لزوم تبعیت و تلاش در کار مورد نظر تأکید دارد، اما نتیجه آن چندان مطلوب نیست.

﴿يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ﴾

ترجمه: آنچه پیش رو و پشت سرشان است می‌داند و جز برای کسی که خدا رضایت دهد شفاعت نمی‌کنند و از بیم او هراسانند.

درنگ: این آیه کار مورد نظر را پراضطراب و تحت نظارت دقیق معرفی می‌کند، اما با مدیریت صحیح می‌تواند به نتیجه برسد.

﴿وَمَنْ يَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّي إِلَهٌ مِنْ دُونِهِ فَذَلِكَ نَجْزِيهِ جَهَنَّمَ كَذَلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ﴾

ترجمه: و هر کس از آنان بگوید: من جز او خدایم، او را به دوزخ کیفر می‌دهیم. ستمگران را این‌گونه کیفر می‌دهیم.

درنگ: این آیه کار مورد نظر را به دلیل پیوند با ظلم و شرک، بسیار نامطلوب و بی‌نتیجه معرفی می‌کند.

﴿أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ﴾

ترجمه: آیا کسانی که کفر ورزیدند ندانستند که آسمان‌ها و زمین به هم پیوسته بودند و ما آن‌ها را از هم گشودیم و هر چیز زنده‌ای را از آب پدید آوردیم؟ آیا ایمان نمی‌آورند؟

درنگ: این آیه کار مورد نظر را به دلیل نبود زمینه مناسب، متوسط و فاقد استعداد برای نتیجه معرفی می‌کند.

﴿وَجَعَلْنَا فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِهِمْ وَجَعَلْنَا فِيهَا فِجَاجًا سُبُلًا لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ﴾

ترجمه: و در زمین کوه‌های استوار نهادیم تا مبادا آن‌ها را بلرزاند و در آن راه‌های فراخ قرار دادیم، باشد که راه یابند.

درنگ: این آیه کار مورد نظر را ارزشمند، اما سنگین و پرچالش معرفی می‌کند که با استقامت و مدیریت موانع به نتیجه می‌رسد.

با نظارت صادق خادمی