بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ ۚ يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا

ترجمه: به نام خداوند بخشاینده مهربان. ای پیامبر، از خدا پروا کن و از کافران و منافقان پیروی مکن. همانا خداوند دانا و حکیم است.

درنگ: هرگونه اقدام بدون رعایت تقوا و در همراهی با افراد منافق یا کافر، به ناکامی و آسیب منجر خواهد شد. تقوا و حکمت الهی، چراغ راه تصمیم‌گیری است.

وَاتَّبِعْ مَا يُوحَىٰ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۚ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا

ترجمه: و از آنچه از سوی پروردگارت به تو وحی می‌شود، پیروی کن. همانا خداوند به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است.

درنگ: موفقیت در مسیر موردنظر، مستلزم صبر، توکل و پیروی از هدایت الهی است، حتی اگر دشواری‌هایی در پیش باشد.

وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ وَكِيلًا

ترجمه: و بر خدا توکل کن، و خداوند به‌عنوان کارساز بسنده است.

درنگ: توکل به خداوند، کلید گشایش مشکلات است، مشروط بر آنکه با صبر و استقامت همراه باشد.

مَا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ ۚ وَمَا جَعَلَ أَزْوَاجَكُمُ اللَّائِي تُظَاهِرُونَ مِنْهُنَّ أُمَّهَاتِكُمْ ۚ وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَاءَكُمْ أَبْنَاءَكُمْ ۚ ذَٰلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْوَاهِكُمْ ۖ وَاللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَهُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ

ترجمه: خداوند برای هیچ مردی در درونش دو دل قرار نداده، و همسرانتان را که از آن‌ها ظهار می‌کنید، مادرانتان قرار نداده، و پسرخواندگانتان را پسرانتان قرار نداده است. این سخن شماست که به زبان می‌آورید، و خداوند حق را می‌گوید و اوست که به راه راست هدایت می‌کند.

درنگ: اقدام مبتنی بر پیش‌فرض‌های نادرست، به ناکامی و مخاطرات جدی منجر خواهد شد.

ادْعُوهُمْ لِأَبَائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ ۚ فَإِنْ لَمْ تَعْلَمُوا آبَاءَهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ وَمَوَالِيكُمْ ۚ وَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ فِيمَا أَخْطَأْتُمْ بِهِ وَلَكِنْ مَا تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ ۚ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا

ترجمه: آنان را به نام پدرانشان بخوانید که نزد خدا عادلانه‌تر است. و اگر پدرانشان را نشناختید، پس برادران دینی و موالی شما هستند. و در آنچه به خطا کرده‌اید، بر شما گناهی نیست، ولی در آنچه دل‌هایتان قصد کرده است، گناه هست. و خداوند آمرزنده و مهربان است.

درنگ: رعایت عدالت و اعتماد به رحمت الهی، کلید موفقیت در اقداماتی است که با پراکندگی و دشواری همراه‌اند.

النَّبِيُّ أَوْلَىٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ۖ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ ۖ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَىٰ أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا ۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا

ترجمه: پیامبر به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است، و همسرانش مادران آن‌ها هستند، و خویشاوندان در کتاب خدا برخی به برخی از مؤمنان و مهاجران سزاوارترند، مگر آنکه به دوستانتان نیکی کنید. این در کتاب خدا نوشته شده است.

درنگ: موفقیت در اقدام موردنظر، با تعهد به ارزش‌های الهی و تحمل سختی‌ها تضمین شده است.

وَإِذْ أَخَذْنَا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثَاقَهُمْ وَمِنْكَ وَمِنْ نُوحٍ وَإِبْرَاهِيمَ وَمُوسَىٰ وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ۖ وَأَخَذْنَا مِنْهُمْ مِيثَاقًا غَلِيظًا

ترجمه: و هنگامی که از پیامبران پیمانشان را گرفتیم، و از تو و از نوح و ابراهیم و موسی و عیسی بن مریم، و از آن‌ها پیمانی استوار گرفتیم.

درنگ: موفقیت در این مسیر، نیازمند استقامت و تعهد عمیق به اصول الهی است.

لِيَسْأَلَ الصَّادِقِينَ عَنْ صِدْقِهِمْ ۚ وَأَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا أَلِيمًا

ترجمه: تا از راستگویان درباره راستی‌شان بپرسد، و برای کافران عذابی دردناک آماده کرده است.

درنگ: صداقت، بنیان موفقیت است و هرگونه اقدام بدون آن به ناکامی و عذاب منجر خواهد شد.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا ۚ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا

ترجمه: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، نعمت خدا را بر خود یاد کنید، هنگامی که سپاهیان به سوی شما آمدند، پس بر آن‌ها تندبادی فرستادیم و سپاهیانی که آن‌ها را ندیدید، و خداوند به آنچه می‌کنید بیناست.

درنگ: شکرگزاری و توکل، راه را برای حمایت‌های غیرمنتظره الهی هموار می‌سازد.

إِذْ جَاءُوكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا

ترجمه: هنگامی که از بالای سرتان و از زیر پایتان به سوی شما آمدند، و آنگاه که چشم‌ها خیره شد و دل‌ها به گلوگاه‌ها رسید و به خدا گمان‌های گوناگون بردید.

درنگ: بدگمانی و فشارهای شدید، اقدام را به بن‌بست و ناکامی می‌کشاند.

هُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِيدًا

ترجمه: آنجا بود که مؤمنان آزموده شدند و به سختی تکان خوردند.

درنگ: پایبندی به اخلاق در آزمایش‌های الهی، کلید موفقیت مؤمنان است.

وَإِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا غُرُورًا

ترجمه: و هنگامی که منافقان و کسانی که در دل‌هایشان بیماری است، گفتند: خدا و پیامبرش جز فریب به ما وعده نداده‌اند.

درنگ: بدگمانی و نفاق، اقدام را به تنش‌های حقوقی و اجتماعی می‌کشاند.

وَإِذْ قَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ يَا أَهْلَ يَثْرِبَ لَا مُقَامَ لَكُمْ فَارْجِعُوا ۚ وَيَسْتَأْذِنُ فَرِيقٌ مِنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنَا عَوْرَةٌ وَمَا هِيَ بِعَوْرَةٍ ۚ إِنْ يُرِيدُونَ إِلَّا فِرَارًا

ترجمه: و هنگامی که گروهی از آن‌ها گفتند: ای اهل یثرب، برای شما جایی برای ماندن نیست، پس بازگردید. و گروهی از آن‌ها از پیامبر اجازه می‌خواستند و می‌گفتند: خانه‌های ما بی‌پناه است، درحالی‌که بی‌پناه نبود. جز فرار نمی‌خواستند.

درنگ: نفاق و ترس، اقدام را به شکست و فرار می‌کشاند.

وَلَوْ دُخِلَتْ عَلَيْهِمْ مِنْ أَقْطَارِهَا ثُمَّ سُئِلُوا الْفِتْنَةَ لَآتَوْهَا وَمَا تَلَبَّثُوا بِهَا إِلَّا يَسِيرًا

ترجمه: و اگر از اطراف بر آن‌ها هجوم آورده می‌شد، سپس از آن‌ها فتنه خواسته می‌شد، قطعاً آن را می‌پذیرفتند و جز اندکی در آن درنگ نمی‌کردند.

درنگ: ضعف و خیانت، اقدام را به شکست سریع می‌کشاند.

وَلَقَدْ كَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ ۚ وَكَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولًا

ترجمه: و به‌راستی پیش‌تر با خدا پیمان بسته بودند که پشت نکنند، و پیمان خدا بازخواست‌شدنی است.

درنگ: نقض تعهدات، به تبعات سنگین و ناکامی منجر خواهد شد.

قُلْ لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْفِرَارُ إِنْ فَرَرْتُمْ مِنَ الْمَوْتِ أَوِ الْقَتْلِ وَإِذًا لَا تُمَتَّعُونَ إِلَّا قَلِيلًا

ترجمه: بگو: اگر از مرگ یا کشته شدن بگریزید، هرگز فرار به شما سودی نبخشد، و در آن صورت جز اندکی برخوردار نخواهید شد.

درنگ: فرار از مسئولیت‌ها، به فاجعه و ناکامی منجر خواهد شد.

قُلْ مَنْ ذَا الَّذِي يَعْصِمُكُمْ مِنَ اللَّهِ إِنْ أَرَادَ بِكُمْ سُوءًا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ رَحْمَةً ۚ وَلَا يَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا

ترجمه: بگو: کیست که شما را از اراده خدا بازدارد، اگر برای شما بدی بخواهد یا رحمتی اراده کند؟ و جز خدا برای خود سرپرست و یاوری نمی‌یابند.

درنگ: بدون توکل به خدا، هیچ اقدامی به نتیجه نخواهد رسید.

قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الْمُعَوِّقِينَ مِنْكُمْ وَالْقَائِلِينَ لِإِخْوَانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنَا ۖ وَلَا يَأْتُونَ الْبَأْسَ إِلَّا قَلِيلًا

ترجمه: خداوند بازدارندگان از میان شما و کسانی را که به برادرانشان می‌گویند: به سوی ما آیید، می‌شناسد، و جز اندکی به میدان سختی نمی‌آیند.

درنگ: همراهی با افراد غیرقابل اعتماد، به ناکامی منجر خواهد شد.

أَشِحَّةً عَلَيْكُمْ ۖ فَإِذَا جَاءَ الْخَوْفُ رَأَيْتَهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَالَّذِي يُغْشَىٰ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ ۖ فَإِذَا ذَهَبَ الْخَوْفُ سَلَقُوكُمْ بِأَلْسِنَةٍ حِدَادٍ أَشِحَّةً عَلَى الْخَيْرِ ۚ أُولَٰئِكَ لَمْ يُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمَالَهُمْ ۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا

ترجمه: بر شما بخیل‌اند. پس چون ترس آید، آن‌ها را می‌بینی که به تو می‌نگرند، درحالی‌که چشمانشان مانند کسی که از مرگ بیهوش شده می‌گردد. و چون ترس برود، با زبان‌های تیز بر شما می‌تازند، درحالی‌که بر خیر بخیل‌اند. آنان ایمان نیاورده‌اند، پس خدا اعمالشان را تباه کرد، و این بر خدا آسان است.

درنگ: همراهی با افراد ناسالم، به تباهی اعمال منجر خواهد شد.

يَحْسَبُونَ الْأَحْزَابَ لَمْ يَذْهَبُوا ۖ وَإِنْ يَأْتِ الْأَحْزَابُ يَوَدُّوا لَوْ أَنَّهُمْ بَادُونَ فِي الْأَعْرَابِ يَسْأَلُونَ عَنْ أَنْبَائِكُمْ ۖ وَلَوْ كَانُوا فِيكُمْ مَا قَاتَلُوا إِلَّا قَلِيلًا

ترجمه: گمان می‌کنند که احزاب نرفته‌اند، و اگر احزاب بازآیند، آرزو کنند که ای کاش در میان بادیه‌نشینان بودند و از اخبار شما جویا می‌شدند. و اگر در میان شما بودند، جز اندکی نمی‌جنگیدند.

درنگ: انتخاب همراهان شجاع و متعهد، کلید موفقیت در اقدام است.

لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا

ترجمه: به‌راستی برای شما در رفتار پیامبر خدا سرمشقی نیکوست برای کسی که به خدا و روز واپسین امید دارد و خدا را بسیار یاد می‌کند.

درنگ: الگوگیری از ارزش‌های والا و توجه به آخرت، کلید موفقیت در اقدام است.

وَلَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ قَالُوا هَٰذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَصَدَقَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ ۚ وَمَا زَادَهُمْ إِلَّا إِيمَانًا وَتَسْلِيمًا

ترجمه: و چون مؤمنان احزاب را دیدند، گفتند: این همان است که خدا و پیامبرش به ما وعده داده بودند، و خدا و پیامبرش راست گفته‌اند. و جز بر ایمان و تسلیمشان نیفزود.

درنگ: ایمان و تسلیم در برابر مشکلات، به پیروزی و موفقیت منجر خواهد شد.

با نظارت صادق خادمی