وَالَّذِينَ يَسْعَوْنَ فِي آيَاتِنَا مُعَاجِزِينَ أُولَٰئِكَ فِي الْعَذَابِ مُحْضَرُونَ

و کسانی که در [ابطال] آیات ما می‌کوشند، ایشان در عذاب حاضرشده‌اند.

درنگ: این آیه هشداری است به جویندگان هدایت که از هرگونه اقدام علیه حقیقت الهی اجتناب ورزند، زیرا چنین مسیری به عذاب و محرومیت منتهی خواهد شد.

قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ

بگو: پروردگارم روزی را برای هر یک از بندگانش که بخواهد گشایش می‌دهد یا تنگ می‌گرداند، و هرچه انفاق کنید، او جبرانش می‌کند و او بهترین روزی‌دهندگان است.

درنگ: توکل بر خدا و انفاق در راه خیر، کلید گشایش رزق و برکت است، اما احتیاط در برابر آسیب‌های ناگهانی ضروری است.

وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلَائِكَةِ أَهَؤُلَاءِ إِيَّاكُمْ كَانُوا يَعْبُدُونَ

و روزی که همه آنها را گرد می‌آورد، سپس به فرشتگان می‌فرماید: آیا اینان بودند که شما را می‌پرستیدند؟

درنگ: پرهیز از شرک و پایبندی به توحید، ضرورتی است که از دشواری‌های مسیر می‌کاهد.

قَالُوا سُبْحَانَكَ أَنْتَ وَلِيُّنَا مِنْ دُونِهِمْ بَلْ كَانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكْثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤْمِنُونَ

گفتند: منزهی تو، تویی سرپرست ما، نه ایشان! بلکه آنها جن را می‌پرستیدند و بیشترشان به آنها ایمان داشتند.

درنگ: توحید و دوری از انحراف، کلید موفقیت در مسیری است که با موانع همراه است.

فَالْيَوْمَ لَا يَمْلِكُ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ نَفْعًا وَلَا ضَرًّا وَنَقُولُ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذُوقُوا عَذَابَ النَّارِ الَّتِي كُنْتُمْ بِهَا تُكَذِّبُونَ

پس امروز برخی از شما برای برخی دیگر نه سودی دارند و نه زیانی، و به کسانی که ستم کردند می‌گوییم: عذاب آتشی را که تکذیب می‌کردید بچشید.

درنگ: مسیرهای منتهی به ظلم و انکار، به تنگنای بی‌حاصل می‌انجامد.

وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالُوا مَا هَٰذَا إِلَّا رَجُلٌ يُرِيدُ أَنْ يَصُدَّكُمْ عَمَّا كَانَ يَعْبُدُ آبَاؤُكُمْ وَقَالُوا مَا هَٰذَا إِلَّا إِفْكٌ مُفْتَرًى وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ

و چون آیات روشن ما بر آنها خوانده شود، گویند: این جز مردی نیست که می‌خواهد شما را از آنچه پدرانتان می‌پرستیدند بازدارد، و گفتند: این جز دروغی برساخته نیست، و کافران چون حق به سویشان آمد، گفتند: این جز جادویی آشکار نیست.

درنگ: استکبار و انکار حقیقت، مسیری خطرناک و فاقد هرگونه مشروعیت است.

وَمَا آتَيْنَاهُمْ مِنْ كُتُبٍ يَدْرُسُونَهَا وَمَا أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمْ قَبْلَكَ مِنْ نَذِيرٍ

و ما به آنها کتاب‌هایی که مطالعه کنند نداده بودیم و پیش از تو هشداردهنده‌ای به سویشان نفرستاده بودیم.

درنگ: انکار بی‌اساس، مسیری است که هیچ حاصلی جز ناکامی ندارد.

وَكَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَمَا بَلَغُوا مِعْشَارَ مَا آتَيْنَاهُمْ فَكَذَّبُوا رُسُلِي فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ

و کسانی که پیش از آنها بودند [نیز] تکذیب کردند، و به یک‌دهم آنچه به آنها داده بودیم نرسیدند، پس فرستادگان مرا تکذیب کردند، پس [عذاب و] انکار من چگونه بود؟

درنگ: تکذیب پیام الهی، به عذابی سخت منتهی می‌شود.

قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَىٰ وَفُرَادَىٰ ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا مَا بِصَاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذَابٍ شَدِيدٍ

بگو: من شما را تنها به یک چیز اندرز می‌دهم: اینکه دوبه‌دو یا یک‌به‌یک برای خدا قیام کنید، سپس بیندیشید که در همدم شما هیچ دیوانگی نیست، او جز هشداردهنده‌ای برای شما پیشاپیش عذابی سخت نیست.

درنگ: تأمل و احتیاط در تصمیم‌گیری، ضرورتی است که از دشواری‌های مسیر می‌کاهد.

قُلْ مَا سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِي إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ

بگو: هر پاداشی که از شما خواستم برای خود شماست، پاداش من جز بر خدا نیست، و او بر هر چیزی گواه است.

درنگ: اخلاص و توکل بر خدا، کلید موفقیت در مسیرهای معنوی است.

قُلْ إِنَّ رَبِّي يَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَّامُ الْغُيُوبِ

بگو: پروردگارم حق را [بر دل‌ها] می‌افکند، [او] دانای نهان‌هاست.

درنگ: حقیقت الهی بر باطل چیره است، اما مسیر ممکن است فاقد دستاورد ملموس باشد.

قُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَمَا يُبْدِئُ الْبَاطِلُ وَمَا يُعِيدُ

بگو: حق آمد و باطل نه [چیزی] می‌آغازد و نه بازمی‌گرداند.

درنگ: باطل ناپایدار است، اما مسیر ممکن است با موانع و بی‌نظمی همراه باشد.

قُلْ إِنْ ضَلَلْتُ فَإِنَّمَا أَضِلُّ عَلَىٰ نَفْسِي وَإِنِ اهْتَدَيْتُ فَبِمَا يُوحِي إِلَيَّ رَبِّي إِنَّهُ سَمِيعٌ قَرِيبٌ

بگو: اگر گمراه شوم، تنها به زیان خودم گمراه می‌شوم، و اگر هدایت یابم به [برکت] وحیی است که پروردگارم به من می‌فرستد، او شنوای نزدیک است.

درنگ: خودآگاهی و توکل بر هدایت الهی، ضرورتی است برای پرهیز از گمراهی.

وَلَوْ تَرَىٰ إِذْ فَزِعُوا فَلَا فَوْتَ وَأُخِذُوا مِنْ مَكَانٍ قَرِيبٍ

و اگر ببینی هنگامی که وحشت می‌کنند و گریزی نیست و از جایی نزدیک گرفتار می‌شوند.

درنگ: مسیرهای ناشایست، به آسیب و خسارت منتهی می‌شوند.

وَقَالُوا آمَنَّا بِهِ وَأَنَّىٰ لَهُمُ التَّنَاوُشُ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ

و گفتند: به او ایمان آوردیم، ولی از جایی دور چگونه به آن دست یابند؟

درنگ: اقدام به‌موقع برای پذیرش حقیقت، ضرورتی است که از ناکامی جلوگیری می‌کند.

وَقَدْ كَفَرُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ وَيَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ

و پیش‌تر به آن کفر ورزیده بودند و از جایی دور به نادیده‌ها طعن می‌زدند.

درنگ: انکار بی‌اساس و قضاوت‌های نادرست، به حرمان و ناکامی می‌انجامد.

وَحِيلَ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ مَا يَشْتَهُونَ كَمَا فُعِلَ بِأَشْيَاعِهِمْ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كَانُوا فِي شَكٍّ مُرِيبٍ

و میان آنها و آنچه آرزو دارند، حایل گشت، چنان‌که با هم‌کیشانشان از پیش کرده بودند، زیرا آنها در شکی اضطراب‌آور بودند.

درنگ: شک و تردید، مانعی است که جوینده را از دستیابی به آرزوها بازمی‌دارد.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنَىٰ وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

به نام خداوند بخشنده مهربان. سپاس خدایی را که آفریننده آسمان‌ها و زمین است، [خدایی که] فرشتگان را رسولانی دارای بال‌های دوگانه و سه‌گانه و چهارگانه قرار داد، در آفرینش آنچه بخواهد می‌افزاید، زیرا خدا بر هر چیزی تواناست.

درنگ: قدرت و پاکی الهی، مسیر را برای جوینده هموار می‌سازد.

مَا يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلَا مُمْسِكَ لَهَا وَمَا يُمْسِكَ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

هر رحمتی که خدا برای مردم بگشاید، کسی را یارای بازداشتن آن نیست، و آنچه بازدارد، پس از او کسی را یارای فرستادن آن نیست، و اوست شکست‌ناپذیر حکیم.

درنگ: توکل بر خدا، کلید گشایش رحمت و اقتدار در مسیر است.

يَا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّىٰ تُؤْفَكُونَ

ای مردم، نعمت خدا را بر خود یاد کنید، آیا جز خدا آفریننده‌ای هست که از آسمان و زمین به شما روزی دهد؟ هیچ معبودی جز او نیست، پس چگونه [از حق] برگردانده می‌شوید؟

درنگ: شکر نعمت و پرهیز از گمراهی، ضرورتی است برای پایداری در مسیر خیر.

وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ وَإِلَىٰ اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ

و اگر تو را تکذیب کنند، پیش از تو نیز پیامبرانی تکذیب شدند، و همه کارها به سوی خدا بازگردانده می‌شود.

درنگ: صبر و اعتماد به قضاوت الهی، ضرورتی است در برابر ناملایمات.

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ

ای مردم، وعده خدا حق است، پس زنهار که زندگی دنیا شما را نفریبد، و زنهار که فریبکار شما را در برابر خدا نفریبد.

درنگ: پرهیز از فریب دنیا، ضرورتی است برای تمرکز بر حقیقت الهی.

إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّمَا يَدْعُو حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِيرِ

شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن گیرید، او تنها حزب خود را دعوت می‌کند تا از اصحاب آتش باشند.

درنگ: هوشیاری در برابر وسوسه‌های شیطانی، ضرورتی است برای پرهیز از خسارت.

الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ

کسانی که کفر ورزیدند برایشان عذابی سخت است، و کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند، برایشان آمرزش و پاداشی بزرگ است.

درنگ: ایمان و عمل صالح، کلید آمرزش و پاداش بزرگ است.

أَفَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَصْنَعُونَ

آیا کسی که کردار زشتش برایش آراسته شده و آن را نیکو دیده است [مانند هدایت‌یافتگان است]؟ خدا هر که را بخواهد گمراه می‌کند و هر که را بخواهد هدایت می‌نماید، پس مبادا جانت بر حسرت آنها از دست برود، زیرا خدا به آنچه می‌کنند داناست.

درنگ: تشخیص حقیقت از باطل، ضرورتی است برای پرهیز از گمراهی.

وَاللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَىٰ بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا كَذَٰلِكَ النُّشُورُ

و خداست که بادها را فرستاد تا ابری را برانگیزد، پس آن را به سوی سرزمینی مرده راندیم و زمین را پس از مرگش به آن زنده کردیم، رستاخیز نیز چنین است.

درنگ: صبر و رعایت نظم الهی، کلید موفقیت در مسیرهای قانون‌مند است.

مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَالَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَكْرُ أُولَٰئِكَ هُوَ يَبُورُ

هر که عزت می‌خواهد، عزت یکسره از آن خداست، سخن پاک به سوی او بالا می‌رود و کار شایسته آن را برمی‌کشد، و کسانی که نیرنگ‌های زشت به کار می‌برند، برایشان عذابی سخت است و نیرنگشان نابود می‌شود.

درنگ: نیت پاک و عمل صالح، کلید دستیابی به عزت واقعی است.

با نظارت صادق خادمی