متن درس
استخاره قرآنی: تحلیل و تبیین آیات منتخب
برگرفته از درسگفتارهای آیتالله محمدرضا نکونام قدسسره، جلسه 401
مقدمه
استخاره قرآنی، روشی معنوی و ریشهدار در فرهنگ اسلامی، با استناد به آیات قرآن کریم و تفسیر آنها در چارچوبی خاص، راهنمایی برای تصمیمگیری در امور گوناگون ارائه میدهد. این روش، با تکیه بر حکمت الهی، نتایج احتمالی یک اقدام یا تصمیم را تبیین میکند.
همانگونه که خورشید در آسمان معرفت، پرتوهای هدایت را بر زمین میتاباند، آیات قرآن کریم نیز چون چراغی در مسیر تصمیمگیری، راه را برای جویندگان حکمت روشن میسازند. این نوشتار، با الهام از این نور الهی، به تحلیل آیات منتخب پرداخته و با دقتی علمی، معنای نهفته در آنها را برای هدایت در امور زندگی آشکار میسازد.
بخش اول: تحلیل آیات سوره الشرح
1.1. مقدمه سوره الشرح
سوره الشرح، چون گوهری گرانبها، مشکلات و سختیهای رسالت پیامبر اکرم (ص) را به تصویر میکشد. این سوره، با مضمونی عمیق و سنگین، به گشایش قلب پیامبر (ص) در برابر دشواریهای رسالت اشاره دارد و نمادی از امید و هدایت الهی است. در چارچوب استخاره، این سوره به دلیل عمق معنایی خود، نیازمند تأمل و توجه ویژه است و به تصمیمگیرنده یادآوری میکند که با دقت و توکل به آیات آن روی آورد.
درنگ: سوره الشرح، به دلیل مضمون عمیق و سنگین خود، در استخاره نیازمند تأمل و توجه ویژه است و به گشایش در برابر سختیها اشاره دارد.
1.2. آیه 1 سوره الشرح
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ
به نام خداوند بخشنده مهربان. آیا سینهات را برایت نگشادهایم؟
این آیه، چون نسیمی آرامبخش، به گشایش قلب پیامبر اکرم (ص) توسط خداوند اشاره دارد که نمادی از آرامش، ظرفیت و هدایت الهی است. در استخاره، این آیه نشانهای بسیار نیکو و ممتاز است که به موفقیت، آرامش و توجه الهی در اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، تصمیمگیرنده را به آگاهی و توکل فرا میخواند، چنانکه گویی دریچهای به سوی نور هدایت گشوده شده است.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت، آرامش و هدایت الهی در اقدام مورد نظر به شرط توجه و دقت اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با توکل و آگاهی اقدام کند.
1.3. آیه 2 سوره الشرح
وَوَضَعْنَا عَنْكَ وِزْرَكَ
و بار سنگین تو را از دوشت برگرفتیم.
این آیه، چون بارانی رحمتآمیز، به رفع بار سنگین مشکلات از دوش پیامبر (ص) اشاره دارد. در استخاره، نشانهای نیکوست که به برطرف شدن موانع و مشکلات در مسیر اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، گویی نویدبخش گشایشی است که با توکل به خداوند، سختیها را به آسانی بدل میسازد.
درنگ: این آیه در استخاره، به رفع موانع و موفقیت در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با توکل به خداوند اقدام کند.
1.4. آیه 3 سوره الشرح
الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ
باری که پشت تو را خم کرده بود.
این آیه به سنگینی بار مشکلات پیش از گشایش الهی اشاره دارد، گویی کوهی بر دوش انسان نهاده شده بود. در استخاره، نشانهای نیکو اما سنگین است که به وجود سختیهای اولیه در اقدام مورد نظر اشاره دارد، سختیهایی که با عنایت الهی برطرف میشوند. این آیه، صبر و استقامت را چون ستونهایی استوار در مسیر تصمیمگیری میستاید.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت در اقدام مورد نظر به شرط صبر در برابر سختیهای اولیه اشاره دارد. تصمیمگیرنده باید با استقامت اقدام کند.
1.5. آیه 4 سوره الشرح
وَرَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ
و آوازهات را برایت بلند کردیم.
این آیه، چون ستارهای درخشان، به اعتلای مقام و شهرت پیامبر (ص) توسط خداوند اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکو و ممتاز است که به موفقیت، شهرت و سربلندی در اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، اعتماد به هدایت الهی را چون مشعلی فروزان در مسیر تصمیمگیری میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت، شهرت و سربلندی در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با اطمینان و توکل اقدام کند.
1.6. آیه 5 سوره الشرح
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا
پس همانا با دشواری، آسانی است.
این آیه، چون نوید بهاری پس از زمستانی سرد، به همراهی سختی و آسانی اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکوست که به موفقیت و گشایش پس از تحمل سختیها دلالت میکند. این آیه، صبر و توکل را چون کلیدهایی برای گشودن درهای آسانی میستاید.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت و گشایش پس از سختیها در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده باید با صبر و توکل اقدام کند.
1.7. آیه 6 سوره الشرح
إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا
همانا با دشواری، آسانی است.
این آیه، با تکرار مضمون پیشین، چون طنینی محکم، بر حتمی بودن گشایش پس از سختی تأکید میکند. در استخاره، نشانهای بسیار نیکو و ممتاز است که به تضمین موفقیت در اقدام مورد نظر به شرط تحمل سختیها دلالت میکند. این آیه، اطمینان به وعده الهی را چون گوهری گرانبها ارج مینهد.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت تضمینشده در اقدام مورد نظر به شرط تحمل سختیها اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با اطمینان و توکل اقدام کند.
1.8. آیه 7 سوره الشرح
فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ
پس چون فراغت یافتی، به کوشش برخیز.
این آیه، چون فرمانی استوار، به ضرورت تلاش و کوشش پس از فراغت از یک کار اشاره دارد. در استخاره، نشانهای نیکوست که به موفقیت در اقدام مورد نظر به شرط تلاش و زحمت دلالت میکند. این آیه، کوشش مداوم را چون جریانی خروشان در مسیر موفقیت میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت در اقدام مورد نظر به شرط تلاش و زحمت اشاره دارد. تصمیمگیرنده باید با کوشش مداوم اقدام کند.
1.9. آیه 8 سوره الشرح
وَإِلَىٰ رَبِّكَ فَارْغَبْ
و به سوی پروردگارت رغبت کن.
این آیه، چون دعوتی آسمانی، به توجه و رغبت به سوی خداوند اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکو اما سنگین است که به موفقیت در اقدام مورد نظر به شرط توکل و توجه عمیق به خداوند دلالت میکند. این آیه، رغبت به هدایت الهی را چون گوهری درخشان در مسیر تصمیمگیری میستاید.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت در اقدام مورد نظر به شرط توکل و توجه به خداوند اشاره دارد. تصمیمگیرنده باید با رغبت و تمرکز اقدام کند.
1.10. نتیجهگیری بخش اول
تحلیل آیات سوره الشرح، چون نقشهای روشنگر، مسیر هدایت و گشایش را در برابر سختیها ترسیم میکند. این آیات، با تأکید بر توکل، صبر، تلاش و رغبت به خداوند، تصمیمگیرنده را به سوی موفقیت و سربلندی در اقدام مورد نظر رهنمون میسازند. هر آیه، گویی نوری است که راه را در تاریکیهای تردید روشن میکند، و با نوید گشایش پس از سختی، امید را در دلها زنده نگه میدارد.
بخش دوم: تحلیل آیات سوره التین
2.1. آیه 1 سوره التین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ
به نام خداوند بخشنده مهربان. سوگند به انجیر و زیتون.
این آیه، چون سوگندی الهی، به نعمتهای خداوند در قالب انجیر و زیتون اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکوست که به موفقیت، برکت و خیر فراوان در اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، توکل به نعمتهای الهی را چون جریانی زلال در مسیر تصمیمگیری میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت و برکت در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با توکل به خداوند اقدام کند.
2.2. آیه 2 سوره التین
وَطُورِ سِينِينَ
و سوگند به طور سینین.
این آیه، با سوگند به کوه طور سینا، مکانی مقدس، به نعمت و رحمت الهی اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکو و ممتاز است که به نعمت، رحمت، دولت، بهرههای دنیوی و رشد در اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، موفقیت معنوی و مادی را چون گوهری درخشان در مسیر تصمیمگیری میستاید.
درنگ: این آیه در استخاره، به نعمت، رحمت و موفقیت در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با اطمینان و توکل اقدام کند.
2.3. آیه 3 سوره التین
وَهَٰذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ
و سوگند به این شهر امن.
این آیه، با سوگند به شهر مکه، بهعنوان مکانی امن و مقدس، به امنیت و برکت الهی اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکو و ممتاز است که به امنیت، موفقیت و برکت در اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، اعتماد به حمایت الهی را چون سپری استوار در برابر تردیدها میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به امنیت و موفقیت در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با اطمینان و توکل اقدام کند.
2.4. آیه 4 سوره التین
لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ
همانا انسان را در نیکوترین اعتدال آفریدیم.
این آیه، چون آیینهای درخشان، به خلقت انسان در بهترین شکل و اعتدال اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکو و ممتاز است که به موفقیت، کمال و هماهنگی در اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، اعتماد به ظرفیتهای الهی را چون گوهری گرانبها در مسیر تصمیمگیری میستاید.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت و کمال در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با اطمینان و توکل اقدام کند.
2.5. آیه 5 سوره التین
ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ
سپس او را به پستترین مراتب بازگرداندیم.
این آیه، چون هشداری تکاندهنده، به سقوط انسان به دلیل گناه و نافرمانی اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نامطلوب است که به ناکامی، شکست و نزول در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، تصمیمگیرنده را به اجتناب از اقدام مورد نظر فرا میخواند، گویی دریچهای به سوی تاریکی گشوده شده است.
درنگ: این آیه در استخاره، به ناکامی و شکست در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید از این اقدام دوری کند.
2.6. آیه 6 سوره التین
إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ
مگر کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند، که برایشان پاداشی بیمنت است.
این آیه، چون امیدی درخشان، استثنای مؤمنان و صالحان را از سقوط ذکر میکند. در استخاره، نشانهای نیکوست که به موفقیت و پاداش فراوان در اقدام مورد نظر به شرط ایمان و عمل صالح دلالت میکند. این آیه، تلاش و نیت خیر را چون کلیدی برای گشودن درهای موفقیت میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت و پاداش فراوان در اقدام مورد نظر به شرط ایمان و عمل صالح اشاره دارد. تصمیمگیرنده باید با تلاش و نیت خیر اقدام کند.
2.7. آیه 7 سوره التین
فَمَا يُكَذِّبُكَ بَعْدُ بِالدِّينِ
پس چه چیز تو را پس از این به تکذیب دین وامیدارد؟
این آیه، چون هشداری محکم، به نکوهش تکذیبکنندگان روز جزا اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نامطلوب است که به محاکمه، گرفتاری و ناکامی در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، اصلاح نیت را چون مشعلی در تاریکی تردید میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به محاکمه و گرفتاری در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید از این اقدام دوری کرده و نیت خود را اصلاح کند.
2.8. آیه 8 سوره التین
أَلَيْسَ اللَّهُ بِأَحْكَمِ الْحَاكِمِينَ
آیا خداوند حکیمترین داوران نیست؟
این آیه، چون آیینهای از عدالت الهی، به حکمت و عدالت مطلق خداوند اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نامطلوب است که به کفران، شکست و ورشکستگی در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، توجه به عدالت الهی را چون ستونی استوار در مسیر تصمیمگیری میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به کفران، شکست و ورشکستگی در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید از این اقدام دوری کند.
2.9. نتیجهگیری بخش دوم
تحلیل آیات سوره التین، چون نقشهای از سرزمین هدایت، تنوعی از معانی و نتایج را در مسیر تصمیمگیری ترسیم میکند. این آیات، از نشانههای نیکو و امیدبخش تا هشدارهای تکاندهنده، تصمیمگیرنده را به سوی توکل، ایمان و اجتناب از خطا رهنمون میسازند. هر آیه، گویی چراغی است که یا راه را روشن میکند یا از پرتگاههای خطر هشدار میدهد.
بخش سوم: تحلیل آیات سوره العلق
3.1. آیه 1 سوره العلق
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ
به نام خداوند بخشنده مهربان. بخوان به نام پروردگارت که آفرید.
این آیه، چون اولین پرتو وحی، به آغاز رسالت پیامبر اکرم (ص) و دعوت به قرائت به نام خداوند اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکو و ممتاز است که به خیر و برکت فراوان در شروع اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، آغاز کار با توکل به خداوند را چون گوهری درخشان در مسیر تصمیمگیری میستاید.
درنگ: این آیه در استخاره، به خیر و برکت فراوان در شروع اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با توکل به خداوند اقدام کند.
3.2. آیه 2 سوره العلق
خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ
انسان را از خونبسته آفرید.
این آیه، چون هشداری فروتنانه، به خلقت انسان از علق و ضعف او اشاره دارد. در استخاره، نشانهای سنگین و نامطلوب است که به دشواری و سختی در اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، احتیاط و بازنگری را چون مشعلی در مسیر تصمیمگیری میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به دشواری و سختی در اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید با احتیاط عمل کند.
3.3. آیه 3 سوره العلق
اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ
بخوان و پروردگارت کریمترین است.
این آیه، چون دعوتی کریمانه، به کرم و بزرگواری خداوند اشاره دارد. در استخاره، نشانهای نیکوست که به موفقیت در اقدام مورد نظر به شرط بازبینی و برنامهریزی دقیق دلالت میکند. این آیه، دقت و توجه را چون کلیدهایی برای گشودن درهای موفقیت میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به موفقیت در اقدام مورد نظر به شرط برنامهریزی و دقت اشاره دارد. تصمیمگیرنده باید با ملاحظه و بازبینی اقدام کند.
3.4. آیه 4 سوره العلق
الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ
آن که با قلم آموخت.
این آیه، چون نوری از دانش الهی، به آموزش از طریق قلم اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکو و ممتاز است که به توانمندی و قدرت مضاعف در اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، استفاده از دانش و برنامهریزی را چون گوهری درخشان در مسیر تصمیمگیری میستاید.
درنگ: این آیه در استخاره، به توانمندی و قدرت در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با استفاده از دانش و برنامهریزی اقدام کند.
3.5. آیه 5 سوره العلق
عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ
به انسان آنچه نمیدانست آموخت.
این آیه، چون دریچهای به سوی دانش الهی، به گسترش امکانات و توانمندی انسان اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نیکوست که به توانمندی، گسترش امکانات و درآمد در اقدام مورد نظر دلالت میکند. این آیه، استفاده از فرصتها را چون جریانی زلال در مسیر تصمیمگیری میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به توانمندی و گسترش امکانات در اقدام مورد نظر اشاره دارد. تصمیمگیرنده میتواند با توکل و استفاده از فرصتها اقدام کند.
3.6. آیه 6 سوره العلق
كَلَّا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَيَطْغَىٰ
نه، انسان سرکشی میکند.
این آیه، چون هشداری تکاندهنده، به سرکشی و طغیان انسان اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نامطلوب است که به غفلت و ناکامی در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، اصلاح نیت را چون مشعلی در تاریکی تردید میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به غفلت و ناکامی در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید از این اقدام دوری کرده و نیت خود را اصلاح کند.
3.7. آیه 7 سوره العلق
أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَىٰ
از اینکه خود را بینیاز دید.
این آیه، چون هشداری محکم، به استکبار و خودبینی انسان اشاره دارد. در استخاره، نشانهای بسیار نامطلوب است که به آلودگی به استکبار و ناکامی در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، فروتنی را چون گوهری گرانبها در مسیر تصمیمگیری میستاید.
درنگ: این آیه در استخاره، به استکبار و ناکامی در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید از این اقدام دوری کرده و فروتنی پیشه کند.
3.8. آیه 8 سوره العلق
إِنَّ إِلَىٰ رَبِّكَ الرُّجْعَىٰ
همانا بازگشت به سوی پروردگار توست.
این آیه، چون یادآوری عمیق، به بازگشت همه امور به سوی خداوند اشاره دارد. در استخاره، نشانهای نامطلوب است که به ناکامی و مشکلات در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، توجه به بازگشت به خداوند را چون ستونی استوار در مسیر تصمیمگیری میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به ناکامی و مشکلات در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید از این اقدام دوری کند.
3.9. آیه 9 سوره العلق
أَرَأَيْتَ الَّذِي يَنْهَىٰ
آیا دیدی آن که باز میدارد؟
این آیه، چون نکوهشی محکم، به ممانعت از عبادت اشاره دارد. در استخاره، نشانهای نامطلوب است که به موانع و مشکلات در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، اجتناب از اقدام مورد نظر را چون مشعلی در تاریکی تردید میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به موانع و مشکلات در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید از این اقدام دوری کند.
3.10. آیه 10 سوره العلق
عَبْدًا إِذَا صَلَّىٰ
بندهای را هنگامی که نماز میگزارد.
این آیه، چون هشداری نرم، به ممانعت از عبادت بنده خدا اشاره دارد. در استخاره، نشانهای نه چندان مطلوب است که به مشکلات و موانع در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. این آیه، تأمل و احتیاط را چون کلیدهایی برای گریز از مشکلات میداند.
درنگ: این آیه در استخاره، به مشکلات و موانع در نتیجه اقدام مورد نظر هشدار میدهد. تصمیمگیرنده باید با احتیاط عمل کند.
3.11. نتیجهگیری بخش سوم
تحلیل آیات سوره العلق، چون آیینهای از حکمت الهی، از خیر و برکت آغازین تا هشدارهای تکاندهنده را در بر میگیرد. این آیات، تصمیمگیرنده را به سوی توکل، دانش، برنامهریزی و اجتناب از غفلت و استکبار رهنمون میسازند. هر آیه، گویی نشانهای است که یا به سوی موفقیت هدایت میکند یا از پرتگاههای خطر هشدار میدهد.
جمعبندی نهایی
تحلیل آیات منتخب از سورههای الشرح، التین و العلق، چون نقشهای جامع، تنوع معانی و نتایج را در چارچوب استخاره قرآنی به تصویر میکشد. این آیات، از نشانههای نیکو و هدایتبخش تا هشدارهای تکاندهنده، راهنمایی برای تصمیمگیری در امور زندگی ارائه میدهند. آیات با محتوای مثبت، مانند آیات 1 تا 8 سوره الشرح، آیات 1 تا 4 و 6 سوره التین، و آیات 1، 3 تا 5 سوره العلق، به موفقیت، گشایش، برکت، توانمندی و هدایت الهی اشاره دارند و بر ضرورت توکل، صبر، تلاش و برنامهریزی تأکید میکنند. در مقابل، آیات با محتوای منفی، مانند آیات 5، 7 و 8 سوره التین و آیات 6 تا 10 سوره العلق، به ناکامی، غفلت، استکبار، محاکمه و مشکلات هشدار میدهند و بر اجتناب از اقدامات پرخطر تأکید دارند.
استخاره قرآنی، چون چراغی در تاریکی تردید، با تکیه بر حکمت الهی، تصمیمگیرندگان را به سوی مسیرهای روشن هدایت میکند. این روش، نیازمند تأمل عمیق و توجه به نشانههای قرآنی است. تصمیمگیرندگان باید با دقت به تفسیر آیات و نتایج آن توجه کنند و با توکل به خداوند، از اقدامات پرخطر اجتناب کرده و در مسیر هدایت الهی گام بردارند. این نوشتار، با حفظ امانتداری نسبت به محتوای اصلی، تلاش کرده است تا راهنمایی جامعی برای مخاطبان تحصیلکرده ارائه دهد.
با نظارت صادق خادمی