تفاوت شهود و معرفت
تفاوت شهود و معرفت
ميان شهود و معرفت با حقيقت عينى نبايد خلط كرد. شهود و معرفت مرتبط با فاعل شناسا و به حسب او نسبى‌ست، اما حقيقت تعين‌ها و وجوه و چهره‌هايى كه براى وجود و حق‌تعالا ذكر خواهد شد، بدون دخالت فاعل شناسا، برخوردار از عينيت خارجى و عين خارج است.
ما در اين‌جا از شهود حقيقت عينى و ظهورهاى آن مى‌گوييم. شهود، معرفت و آگاهى به اين حقيقت عينى‌ست نه خود حقيقت عينى، اما معرفت كه مى‌تواند به حسب فاعل شناسا نسبى باشد، نبايد با حقيقت واحد و مطلق خلط شود.
آنچه در خصوص شهود احديت، واحديت و اعيان ثابت خواهد آمد، روايت حقيقت عينى‌ست كه با شهود قلبى يا روحى خودآگاهى مى‌يابد و از سنخ تمثلات خيالى در خيال متصل انسانى و امرى تنمند نيست كه فقط در فاعل شناساست و حكايتى ذهنى‌ست كه مى‌تواند فاقد عينيت و بى‌بهره از حقيقت باشد.
لاهوت حقيقت و ذات عينى حق‌تعالا افزون بر حقيقت و بى‌تعينى، داراى تعينات و ساحت‌هاى احديت وصف‌گريز و واحديت توصيف‌پذير است. اعيان ثابت نيز چناچه خواهد آمد به عَرَض واحديت است.