فصل چهارم: تنفس هواى پاك
فصل چهارم: تنفس هواى پاك
تنفس صحيح، كشيده و عميق در هواى سالم و تازه، ركن سلامت تن و مهمترين غذاست كه مستقيم به مصرف جان آدمى مى‌رسد و حيات و اقتدار او را پايدار مى‌دارد و كيفيت تن و باطن او را مى‌سازد.
تنفس درست با ورزش به‌ويژه كوهنوردى و يا فعاليت تنى و با بهداشت دهان و بينى و مجارى سامانه‌ى تنفسى محقق مى‌شود.
بهترين وقت براى تنفس سالم در هواى تازه در صبحگاهان است كه نسيم صبحگاهى، برخوردار از پاك‌ترين و تازه‌تين هواست.
سه شاخص انسانى، يعنى: حيات، حركت و سرعت با تنفس صبحگاهى كيفيت مى‌يابد. استفاده از هواى تازه و مناسب در كنار غذاى خوب مى‌تواند از استخوان‌درد و ابتلا به زانودرد مانع شود.
خواب شيرين صبح، تن را به حالت آمادگى درمى‌آورد و تنفس درست صبحگاهى، توانمندى ترميم حيات تن را به‌سرعت دارد. اين ترميم با ورزش ملايم و نرمش روزانه به تن حركت و سرعت متعادل مى‌بخشد.
در خودمراقبتى، تنفس در هواى پاك نه‌تنها يك نياز طبيعى‌ست، بلكه تنفس در شرايط سالم هوايى مى‌تواند حكم دارو و درمان را داشته باشد. استفاده از هواى آزاد در درمان برخى از بيمارى‌ها مؤثر است. دانش امروز « آب‌درمانى » را قاعده‌مند نموده و از سوءتغذيه مى‌گويد، اما هنوز « هوادرمانى » را به عنوان فرهنگى عمومى ارج ننهاده است و به توصيه به پرهيز از سوءتنفس و مصرف هواى ناپاك توجه لازم را ندارد. هوا نسبت به آب، داراى قدرت نفوذ بيش‌ترى است و در درمان بيمارى‌ها مى‌تواند كارآمدتر باشد. در تغذيه، آب و مشروبات از غذا و مأكولات و هوا از آب مهم‌تر و مؤثرتر است.
تنفسِ هواى پاك و داشتن تنفس كشيده و عميق، با كيفيت و بهبود زندگى و طول عمر آدمى ارتباط مستقيم دارد.
تنفس عميق و كشيده
تنفس بايد عميق و كشيده باشد. هوا از بينى به‌طور عميق داخل داده مى‌شود، ريه‌ها و شكم و پوست، بلكه تمامى تن از بيشترين هوا پر مى‌گردد و هوا در تمامى تن جريان مى‌يابد ( نه اينكه فقط شكم بر اثر تنفس و پرى هوا برجسته گردد ) و بازدم از طريق دهان بيرون رانده مى‌شود. در تنفس عميق، از راه بينى به مدت پنج تا ده‌ثانيه دم طول مى‌كشد، تنفس به مدت پنج تا ده ثانيه حبس مى‌گردد و بازدم از راه دهان به مدت پنج تا ده‌ثانيه بيرون داده مى‌شود.
تمرين تنفس، نخستين كار قدرتى براى تحقق سلامت معنوى‌ست. محافظت تن از سرما و گرماى خارجى و نامتعارف و مقاومت در برابر آن، پى‌آمد اقتدار بر تنفس عميق و كشيده‌اى‌ست كه در تمامى تن جريان داشته باشد. تن در اين صورت نرم، رونده، چابك و قابل برشدن مى‌گردد.
بسيارى از بيمارى‌ها ـ نظير غمباد، ضعف تن و وسواس و آرامش‌نداشتن ذهن ـ در اثر تنفس‌هاى نارسا و غيركشيده پديد مى‌آيد.
تنفس ناقص، كوتاه و بريده، رنگ پوست را كدر و آن را چروك مى‌دهد و موجب ضعيف‌شدن قلب، احساس درد در قلب، كُندشدن دهليزهاى قلب، بالارفتنِ فشار خون، اختلال در كار رگها و دلپيچه مى‌شود.
براى داشتن تنفس سالم لازم است ريه‌ى سالم و كيسه‌هاى هوايى زنده و فعال داشت. دم و بازدم نيمه و ناقص، نشانه‌ى ضعف ريه و فعال‌نبودن كيسه‌هاى هوايى‌ست.
براى داشتن تنفس كشيده و عميق لازم است ده تا پانزده دقيقه در روز ورزش داشت تا تن در تمرين حركت، تلاش و تعريق به تنفسِ كشيده عادت كند. براى داشتن تنفس كشيده بايد هم ورزش و هم تمرين تنفس كرد تا اين نوع تنفس، به‌طور غيرارادى ملكه‌ى تن شود.
در موقع نشستن، نحوه‌ى نشستن بايد به‌گونه‌اى باشد كه ريه‌ها جمع و چروكيده نشوند. وضعيت سينه و شكم هنگام نشستن، در تنفس سالم و كشيده، مؤثر است.
كسانى‌كه تنفس نيمه و ناقص دارند و به‌گونه‌اى ورزش نمى‌كنند تا بتوانند نفس خود را دقايقى حبس كنند، شلوارهاى گشاد مى‌پوشند و سست و بى‌رمق راه مى‌روند. چنين كسانى در معرض خطر حوادث قلبى و سكته قرار مى‌گيرند.
براى داشتن تنفس سالم و كشيده بايد هم ورزش كرد و هم در هواى سالم و تازه زندگى كرد و با هواى سالم و تازه ارتباط زنده و مستقيم داشت.
تنفس از راه بينى موجب مى‌شود هوا در بينى مرطوب گردد و ريه هواى مرطوب را مصرف كند، ولى مصرف هوا از راه دهان، رطوبت نمى‌يابد و بزاق دهان به‌خاطر سنگينى با هوا همنشين و قرين نمى‌شود تا آن را مرطوب سازد.
براى تنفس عميق و سالم، بايد معده را باز و مثل بادكردن بادكنك، پر از هوا كرد. طول عمر به اندازه‌ى گشودگى و بسط معده، روده، عروق و اعصاب است كه براى انسان همانند جفت در شكم مادر باردار است و با تنفس كشيده و سالم در هواى سالم، حيات مى‌يابد. ورزش، ريه‌ها را به‌طور كامل باز مى‌كند و عمل خنك‌سازى را انجام مى‌دهد، درنتيجه، با كامل‌شدن تنفس، احساس مى‌شود باطن و دل در حال جابه‌جايى‌ست. اگر فن‌هاى كامپيوتر كار نكند، مغز پردازشگر آن ( سى پى يو ) داغ مى‌كند. فنِ خنك‌كننده‌ى موتور انسان، همان ريه‌ى اوست.
تنفسِ كشيده، نور چشم را زياد و فشارخون را تنظيم و قلب را تقويت و دريچه‌هاى قلب و عروق را باز مى‌كند.
براى درمان فشارخون بايد ورزش كرد تا تنفس، كشيده و سالم شود. خواهيم گفت غلتيدن بهترين ورزش پايه است. ارزش اين ورزش، حتا از ميل‌زدن، بالاتر است. الاغ‌ها به اين ورزش عادت دارند و در خاك غلت مى‌زنند، براى همين نَفَس آنها بسيار كشيده و رساست و به همين سبب، صداى الاغ شش‌دانگ و مناسب در مايه‌ى بيات است.
در تنفس سالم و كشيده، هوا نبايد آلوده، بسته، كپك‌زده و كربن‌دار باشد، بلكه هوا بايد تازه و برخوردار از اكسيژن باشد.
مصرف هواى كثيف، به‌تدريج مرگ‌آور است و يكى يكى اعضا را از كار مى‌اندازد. در زمستان بايد منفذى براى ارتباط با هواى تازه‌ى بيرون داشت و گوشه‌ى در يا پنجره را باز گذاشت و شعله‌ى بخارى يا درجه‌ى شوفاژ يا فن‌كوئيل يا دستگاه‌هاى حرارتى ديگر نبايد چندان بالا باشد.
در هواى آلوده و كهنه، نبايد تنفس عميق داشت تا ميكروب‌ها به اندرون و اعماق تن نفوذ نكنند و در بدو ورود، با همان تنفس كوتاه خارج شوند.
براى دريافت ميزان آلودگى‌ها، بايد از فضاى بالا به پايين نگريست تا ميزان آلودگى مشخص شود. تنفسِ آلوده همان تزريق آلوده، يعنى تزريق ميكروب به تن است و روش درمان آن، تنفس عميق در هواى باز و پاك است. شوربختانه با سهل‌انگارى در حفظ محيط‌زيست و محدودنشدن آلاينده‌ها، آلودگى هوا نه‌تنها تمامى تهران كه حتا شمال كشور را هم در خود خواهد گرفت.
از مشكلات فعلى، استنشاق هواى آلوده است. هواى آلوده اگر خشك هم باشد، مُضرتر مى‌گردد و آمار مرگ و مير را بالا مى‌برد. هم‌اكنون آمار مرگ‌وميرهاى ناشى از آلودگى هوا مورد توجه قرار نمى‌گيرد و اطلاع‌رسانى نمى‌شود.
بهترين داروى حيات، سرزندگى و طول عمر، استفاده از هواى آزاد، سالم و پاك است. استفاده از هواى پاك و سالم و تنفس كشيده و عميق براى تن غذاست. انسان با مصرف هواى پاك مى‌تواند معده را پر كند و از اين طريق مانع پرخورى، اضافه‌وزن و چاقى شود. با سفر به منطقه‌اى كه هواى پاك و تازه دارد و تنفس عميق در هواى تمييز آن، اين را مى‌شود تجربه كرد كه گرسنگى فرد برطرف مى‌گردد.
هوا مثل كاغذ، راحت مى‌سوزد و فاسد و آلوده مى‌شود. هوا در محيط دربسته با حرارت بخارى و ديگر وسايل گرمايشى، پخته، سوخته، فاسد، آلوده و خطرناك مى‌شود. چنين هوايى مى‌تواند منشأ تحريك و سرطان يا بيمارى‌هاى بد ديگر گردد.
چشم و نيز ريه‌ها براى آن‌كه بهترين مصرف غذايى را داشته باشد، نبايد از فضاى آسمان محروم شود. فردى‌كه هواى تازه و آزاد مصرف نمى‌كند و ارتباط مستقيم خود با آسمان را قطع مى‌كند، به‌گونه‌اى كه آسمان را نمى‌بيند و از هواى آزاد استنشاق ندارد، گويى نعشى راست‌قامت و جنبده است كه در قبرِ هواى ناسالم و آلوده بايگانى و محبوس شده است.
بهداشت مجارى تنفس
افزون بر پاكى هوا، راه هوايى در سامانه‌ى تنفسى يعنى دهان و بينى و نيز زبان و دندان و پشت لوزه‌ها بايد پاك باشد و بهداشت آنها رعايت گردد. آلودگى‌ها و مواد مُضر در اين مسير با هواى تنفسى همراه مى‌شود و تن و باطن را كثيف مى‌گرداند.
استنشاق و مصرف هواى تازه و پاك از راه تمييز و با سامانه‌ى پاك و سالم، توانبخش است و عامل قدرت‌آفرينى و استحكام تن مى‌گردد.
از آنجا كه بسيارى از بيمارى‌ها از طريق هوا و از مجارى بينى و دهان وارد تن مى‌گردد، براى ميكروب‌زدايى از اين ناحيه مى‌شود يك‌قاشق آب‌ليمو را در نصف ليوان آب حل كرد و روزى يك‌بار، يا دست‌كم هر سه‌روز يك‌بار، يا در گلو غرغره كرد و يا در بينى خود به‌طور قطره‌چكانى ريخت.
غرغره يا شست‌وشوى مجارى بينى با مخلوط آب و آب‌ليمو، از ابتلا به بيمارى‌هاى ريوى پيشگيرى مى‌كند. بينى، مجراى تنفس است و اگر اين مجرا ضدعفونى شود، هواى پاك به ريه‌ها و نهايت به قلب مى‌رسد و در حفظ سلامت قلب كاراست.
آلودگى آب دهان
انداختن آب دهان در محل رفت و آمد مردمان، آلوده‌ساختن محيط‌زيست و آلودن افراد به انواع ميكروب‌هاى ناقل است. آب‌دهان در اثر حرارت آفتاب، تجزيه و منتشر مى‌شود و آلودگى‌هاى آن از راه هوا، تنفس و استنشاق، به تن افراد به‌ويژه ريه و معده‌ى آنان وارد مى‌شود و آنان را تحت تأثير آلودگى‌هاى ميكروبى قرار مى‌دهد.
آلودگى هوا موجب ضعف حافظه، ضعف در يادگيرى و ناتوانى در آموزش و تمركز ذهن، و سبب احساس خفقان و ناراحتى، افسردگى، استرس، بى‌حوصلگى و كم‌شدن مقاومت و تاب‌آورى در برابر بيمارى‌ها مى‌گردد.
